تبیین ادراک و تجلی معنا در فضاهای معماری، مبتنی بر غایت‌شناسی از دیدگاه کانت و کوماراسوامی
محورهای موضوعی :
مهدی بنی‌اسدی باغمیرانی
1
,
سید بهشید حسینی
2
*
,
آزاده شاهچراغی
3
1 - دانشجوی دکتری گروه معماری،گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استاد گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر، تهران، ایران
3 - دانشیار گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: غایت‌شناسی, ادراک, تجلی, آناندا کوماراسوامی, امانوئل‌کانت.,
چکیده مقاله :
یکی از موضوعات تأمل برانگیز در تفکر مدرن غربی و سنت‌گرای شرقی، مسئله غایت‌شناسی در هنر است. غایت مندی در فضاهای معماری سنتی، به جهت تبیین ادراک و تجلی معنا، نیازمند واکاوی دقیق در حوزه غایت‌شناسی در هنرمدرن و هنر سنتی است. پژوهش حاضر با تأمل در مفهوم غایت‌شناسی در اندیشه‌های فلسفی کانت و کوماراسوامی، درصدد یافتن مدل مفهومی به جهت تبیین ادراک و تجلی معنا در فضاهای معماری است. فلذا تحقیق حاضر بین‌رشته‌ای و با رویکرد تحلیلی است، که در ابتدا آرای کانت و کوماراسوامی در باب غایت‌شناسی هنر مدرن و سنتی مورد واکاوی قرار گرفته‌است؛ سپس آرای این دو اندیشمند را، در قالب دو نوع غایت مندی ظاهری و باطنی در کنار هم قرار داده شده است، تا براساس آن به مدل مفهومی دست بیابیم؛ که امکان شرح نحوه‌ی ادراک و تجلی معنا در هنر و معماری سنتی را فراهم سازد. با تکیه‌بر این مدل مفهومی، هدف این پژوهش، بررسی جایگاه غایت مندی در هنرمدرن غربی و هنر سنتی شرقی، به جهت تشریح نحوه‌ی ادراک و تجلی معنا در فضاهای‌معماری است. پرسش کلیدی این پژوهش این است که، مفهوم غایت به چه نحوی با مفاهیم ادراک و تجلی معنا در فضاهای‌معماری ارتباط پیدا می‌کند؟ نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که، در معماری سنتی، با تجلی معنا در طرح و رنگ، زمینه ادراک معنا در افراد فراهم می‌شود. بر این اساس غایت اصلی، اتحاد ادراک و تجلی معنا (صفات جمالی و جلالی) در فضاهای معماری است. با تجلی صفات جمالی متکثر با معنای واحد در فضای معماری، زمینه ادراک معانی و صفات جلالی که عامل خشیت در ناظر است، فراهم می‌شود.
One of the most thought-provoking issues in modern Western and traditional thought is the issue of teleology in art. Explaining the perception and manifestation of meaning in traditional architectural spaces requires a detailed analysis in the field of modern art and traditional art teleology. The present study seeks to find a conceptual model to explain the perception and manifestation of meaning in architectural spaces by reflecting on the concept of teleology in the philosophical ideas of Kant and Coomaraswamy. This study is interdisciplinary, and by analytical approach, Kant and Coomaraswamy's views on the teleology of modern and traditional art have been explored. Then, the views of these two thinkers have been put together in the form of two types of outward and inward purposes to obtain a conceptual model based on it; Which provides the possibility of describing the perception and manifestation of meaning in traditional art and architecture. Based on this conceptual model, the purpose of this study is to investigate the purposefulness position in Western modern art and traditional Eastern art, to explain how meaning is perceived and manifested in architectural spaces. The main question of this research is how the concept of purpose is related to concepts of perception and manifestation of meaning in architectural spaces? Conclusion: In traditional architecture, people can perceive meaning by manifesting meaning in design and color. Accordingly, the main purpose is the perception unity and manifestation of meaning (aesthetic and glorious attributes) in architectural spaces. By manifesting multiple aesthetic traits with a single meaning in the architectural space, it is possible to perceive the meanings and glorious traits being the cause of violence in the observer.
1. امینی، م. (1394). ادراک حسی زیبایی از دیدگاه ملاصدرا و تبیین آن به عنوان معقول ثانی فلسفی. دوفصلنامه علمی-پژوهشی کیمیای هنر، 4(15)،83-97.
2. برادران‌هروی، ف. و حمزه‌نژاد، م. (1398). مهدی تقابل والایی و زیبایی در فلسفه و ظهور آن در زیبایی‌شناسی معماری مساجد آزاد و الگو محور معاصر (نمونه موردی: مسجد ولی‌عصر و مصلی امام خمینی‌تهران. فصلنامه علمی پژوهش‌های معماری اسلامی، 7(4)،47-73.
3. بلخاری، ح. (1388). مبانی عرفانی هنر و معماری اسلامی. چاپ دوم. تهران: نشر سوره مهر.
4. حاج رشیدیان، س. و سلمانی، ع. (1394). مقایسه مفهوم غایت¬مندی در مقدمه و دقيقه سوم تحليل امر زیبا در نقد قوة حكم و نتایج ناشی از آن. دوفصلنامه علمی-پژوهشی کیمیای هنر، 4(14)،21-30.
5. حیدری، ا. و فیاض، ه. (1394). بررسی نسبت امر والای پست مدرن در اندیشه ليوتار با مفهوم رخداد در آراء هایدگر. دوفصلنامه علمی-پژوهشی کیمیای هنر، 4(15)،21-32.
6. حیدری، م. و ریخته‌گران، م. (1396). نسبت «آفرینش هنری» نزد کانت و هایدگر با معنای «روایت» در نظر ریکور. دوفصلنامه علمی-پژوهشی کیمیای هنر، 6(24)،23-33.
7. خوش‌کلام، ف. و حمزه‌نژاد، م. (1391). زیبایی‌شناسی مساجد در بستر سبک‌ها (از جلالت تا لطافت). همایش بین‌المللی دین در آیینه هنر. همدان: دانشکاه آزاد اسلامی واحد همدان.
8. سیستانی هنزافی، م.، شاهچراغی، آ. و ماجدی، ح. (1399). مفهوم‌شناسی جمال و جلال در معماری اسلامی از دو دیدگاه ادراک و تجلی. دوفصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات هنر اسلامی، 16(38)،221-229.
9. ظفرنوایی، خ. (1396). بررسی مفهوم عرفانی فضای‌تهی در معماری اسلامی ایرانی. دوفصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات هنر اسلامی، 13(27)،57-74.
10. عظیمی، م. (1398). تبیین جایگاه معنا و خیال در معماری. فصلنامه علمی پژوهش‌های معماری اسلامی، 7(3)،77-91.
11. علیا، م. و نریمانی، گ. (1397). تحلیل رویکرد پیشانقدی کانت به امر زیبا و امر والا. دوفصلنامه علمی-پژوهشی کیمیای هنر، 7(26)،7-23.
12. علی‌پور، ر.، حاتم، غ.، بنی‌اردلان، ا. و داداشی، ا. (1396). افتراق معنای هنر در نگرش سنتی و مدرن از دیدگاه کوماراسوامی. دوفصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات هنر اسلامی، 13(28)،42-54.
13. علیزاده اسکویی، پ.، بنی‌اردلان، ا.، افشارمهاجر، ک.، شریف‌زاده، م. و صافیان، م. (1398). مطالعه تطبیقی ارتباط امر والای کانت با نقاشی های مرتبط با تصاویر حضرت مریم و مسیح در دوران بیزانس و گوتیک. دوفصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات هنر اسلامی، 15(35)،49-69.
14. کانت، امانوئل.(1370). تمهیدات، ترجمه رشیدیان، ع. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
15. کانت، امانوئل. (1388). نقد قوه حکم. ترجمه‌ی رشیدیان، ع. تهران: نی.
16. کوماراسوامی، آناندا. (1391). استحاله‌ی طبیعت در هنر. ترجمه‌ی طباطبایی، ص. چاپ دوم. تهران: انتشارات فرهنگستان هنر.
17. کوماراسوامی، آناندا. (1391). فلسفه‌ی هنر مسیحی و شرقی. ترجمه‌ی ذکرگو، ا. چاپ سوم. تهران: انتشارات فرهنگستان هنر.
18. گروتر، یورگ‌کورت. (1389). زیبایی‌شناسی در معماری. ترجمه‌ی دولتخواه، م. و همتی، س. تهران: دولتمند.
19. ملاصالحی، حکمت الله. (1377). صور جلالی در معماری اسلامی ایران. فرهنگ و هنر. شماره29.
20. ملاصدرا، محمدبن‌ابراهیم. (1981). الحکمه المتعالیه (اسفاراربعه).جلدسوم، چهارم و هشتم، بیروت: داراحیاءالتراث‌العربی.
21. مومنی، ناصر. (1390). ارزیابی رویکرد صدرایی و اشراقی به فرآیند دیدن. دوفصلنامه علمی-پژوهشی جاویدان‌خرد، 8(18)،57-82.
22. نصر، سیدحسین. (1375). هنر و معنویت اسلامی. ترجمه‌ی قاسمیان، ر. تهران: انتشارات سوره، دفتر مطالعات هنر دینی.
23. نقره‌کار، عبدالحمید. (1392). تعاملی ادراکی انسان با ایده‌‌های فضایی_هندسی در معماری، تهران: انتشارات امیرکبیر.
24. نقی‌زاده، محمد. (1384). مبانی هنر دینی در فرهنگ اسلامی. جلداول(مبانی و نظام فکری). تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
25. Burk, I. (1998). A Philosophical Inquiry into the Origins of our Ideas of sublime and Beautiful. London: Oxford.
26. Burckhardt, T. (1970). The Void in Islamic Art. Studies in Comparative Religion. 4(2)T 96-99.
27. Coomaraswamy, A. (1955). the Christian and oriental. philosophy of art. NewYork: dover publication.
28. Coomaraswamy, A. (2004). The Essential. Rama P. Coomaraswamy(Ed.). NewYork: World Wisdom Publishers.
29. Kant, E. (2011). Observation on the Feeling of the Beautiful and the Sublime and Other Writings. Guyer, paul & Frierson. Patrick(Ed.). Cambridge: Cambridge University Press.
30. Lazaroff, A. (1992). The Kantian Sublime: Aesthetic Judgment and Religious Feeling, in Immanuel Kant: Critical Assessments. V: IV. ed. by Ruth Chadwick and Clive Cazeaux. London: Routledge.
31. Lyotard, J. F. (1992). The Postmodern Explained: Correspondence 1982-1985. Trans by Don Barry. Bernadette Maher. Julian Pefanis, Virginia Spat and Morgan Thomas. Minneapolis: University of Minnesota Press.
32. Pillow, K. (2000). Sublime Understanding Aesthetic Reflection in Kant and Hegel. California: MIT perss.
33. Explaining the perception and manifestation of meaning in architectural spaces, based on teleology from the views of Kant and Coomaraswamy