تحلیل چندمتغیره ترجیحات مسکونی ساکنان فاز یک شهرک اکباتان در تناسب با سبک زندگی معاصر
محورهای موضوعی :
1 - پژوهشگر دکتری معماری، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران.
2 - استادیار، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
کلید واژه: سبک زندگی, ترجیحات مسکونی, طراحی محیطی, مجتمع اکباتان, انعطاف‌پذیری طراحی.,
چکیده مقاله :
مطالعه حاضر به تحلیل ارتباط میان سبک زندگی و ترجیحات مسکونی ساکنان فاز یک شهرک اکباتان می‌پردازد. در دنیای معاصر، سبک زندگی به‌عنوان مفهومی چندبعدی در علوم اجتماعی و برنامه‌ریزی محیطی، نقش کلیدی در تعریف الگوهای سکونت ایفا می‌کند. شهرک اکباتان به‌عنوان یکی از نمونه‌های برجسته طراحی مسکن در ایران، بستری مناسب برای مطالعه تأثیر این مفهوم بر نیازهای مسکونی ارائه می‌دهد. هدف اصلی این پژوهش، شناسایی عوامل مؤثر بر ترجیحات مسکونی با توجه به سبک زندگی و ویژگی‌های جمعیت‌شناختی ساکنان بوده است. سؤالات اصلی تحقیق شامل تأثیر متغیرهایی نظیر سن، جنسیت و شغل بر اولویت‌های مسکونی و چگونگی تأمین این نیازها از طریق طراحی محیط‌های انعطاف‌پذیر بوده است. در روش تحقیق به صورت ترکیبی از تحلیل‌های کمی و کیفی استفاده شده و داده‌ها از طریق پرسش‌نامه و مشاهدات میدانی جمع‌آوری گردیده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که ترجیحات مسکونی ساکنان در پنج بعد اصلی شامل کیفیت فضاهای خصوصی، تعاملات در فضاهای نیمه‌عمومی، دسترسی به امکانات عمومی، انعطاف‌پذیری طراحی و حس تعلق به محیط قابل تحلیل است. ویژگی‌های جمعیت‌شناختی نظیر سن و مدت‌زمان سکونت نیز تأثیر مستقیم بر این ترجیحات دارند. به‌عنوان مثال، خانواده‌های بزرگ‌تر به فضاهای انعطاف‌پذیرتر و سالمندان به فضای سبز توجه بیشتری نشان می‌دهند، در حالی که افراد جوان‌تر به تعاملات اجتماعی در فضاهای نیمه‌عمومی اولویت می‌دهند. این پژوهش با ارائه تحلیل‌های چندمتغیره و تأکید بر طراحی محیط‌های مسکونی متناسب با سبک‌های زندگی متنوع، راهکارهایی برای ارتقای کیفیت زندگی و تطابق بهتر فضاهای مسکونی با نیازهای متغیر افراد ارائه می‌کند.
This study examines the relationship between lifestyle and residential preferences of the residents of Phase One of Ekbatan Township. In the contemporary world, lifestyle, as a multidimensional concept in social sciences and environmental planning, plays a pivotal role in shaping residential patterns. Ekbatan Township, as one of Iran’s prominent examples of housing design, provides an ideal context for exploring the influence of this concept on residential needs. The primary objective of this research was to identify the factors affecting residential preferences in light of residents’ lifestyles and demographic characteristics. The main research questions addressed the impact of variables such as age, gender, and occupation on residential priorities and how these needs can be met through flexible environmental design. A mixed-method approach, combining quantitative and qualitative analyses, was employed, with data collected through questionnaires and field observations. The findings reveal that residents’ residential preferences can be analyzed across five key dimensions: the quality of private spaces, interactions in semi-public spaces, access to public amenities, design flexibility, and sense of belonging to the environment. Demographic characteristics, such as age and length of residency, directly influence these preferences. For instance, larger families prioritize more flexible spaces, the elderly value green areas, while younger individuals emphasize social interactions in semi-public spaces. By offering multivariate analyses and focusing on designing residential environments tailored to diverse lifestyles, this study proposes solutions to enhance quality of life and better align living spaces with the evolving needs of residents.
1- رهروی پوده، ساناز؛ و عسگری، علی(1402). اعتبار‌بخشی اجتماعی بر مفهوم تعلق‌پذیری در محلات تاریخی؛ مورد مطالعه (محله دردشت اصفهان). مطالعات میان فرهنگی، 18 (54)، 83-104.
dor: 20.1001.1.17358663.1402.18.54.4.2
2- زارع شهامتی، مهسا؛ صحراگرد منفرد، ندا؛ و یزدانفر، سید عباس(۱۴۰۲). شناسایی و اولویت¬بندی راهکارهای مسکن انعطاف¬پذیر منطبق با سبک زندگی (مطالعه موردی: استان تهران). هویت شهر، ۷(۵۳)، ۴۹-۶۲.
doi:10.30495/hoviatshahr.2022.66136.1219
3- فلاحی، علیرضا؛ و خدابنده لو، آزاده(1390). برنامه‌ریزی مقابله با زلزله در مجموعه‌های مسکونی شهری (نمونه مطالعاتی: فاز یک شهرک اکباتان). نامه معماری و شهرسازی، 3(6)، 103-122.
doi:10.30480/aup.2011.175
4- قطب‌الدین، نگین؛ مستغنی، علیرضا؛ و عسگری، علی(1401). افزایش اجتماع‌پذیری با طراحی انعطاف‌پذیر فضاهای جمعی مجتمع‌های مسکونی، مطالعات مدیریت شهری، 14 (52)، 19-28.
doi:10.30495/ums.2023.21765
5- کامل نیا، حامد؛ و کریمانی، فرهاد(۱۳۹۷). نیازسنجی فیزیکی - کالبدی کاربران ساختمان¬های بلندمرتبه مسکونی، مورد مطالعاتی: منطقه ۹ شهرداری شهر مشهد. معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، ۱۱(۲۵)، ۱۳۷-۱۴۸.
6- کلانتری، عبدالحسین؛ و تسلیمی تهرانی، رضا(۱۳۹۳). تمایزات جامعه¬شناختی و جغرافیایی سبک زندگی در شهر تهران. مطالعات جامعه‌شناختی، ۲۰(۲)، ۱۷۲-۱۹۳.
7- Beamish, J. O., Carucci Goss, R., & Emmel, J. (2001). Lifestyle influences on housing preferences. Housing and Society, 28(1-2), 1-28.
8- Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in psychology, 3(2), 77-101. doi:10.1191/1478088706qp063oa
9- Darab, S., Hartman, Y., & Holdsworth, L. (2018). What women want: single older women and their housing preferences. Housing Studies, 33(4), 525-543. doi:10.1080/02673037.2017.1359501
10- Jansen, S. J., Coolen, H. C., & Goetgeluk, R. W. (Eds.). (2011). The measurement and analysis of housing preference and choice. Springer Science & Business Media.doi:10.1007/978-90-481-8894-9
11- He, Y. (2018). Study of interior Public Spaces for the Promotion of Social Interaction in High-rise Residential Buildings. Master thesis, Department of Architecture, Rochester Institute of Technology, USA
12- Karsten, L. (2007). Housing as a way of life: Towards an understanding of middle-class families' preference for an urban residential location. Housing studies, 22(1), 83-98.
13- Lee, H., Yun-Je, Carucci Goss, R., & Beamish, J. O. (2007). Influence of Lifestyle on Housing Preferences of Multifamily Housing Residents. Housing and Society, 34(1), 11–30.
14- Lufkin, S., Thomas, M., Kaufmann, V., & Rey, E. (2018). Linking spatial characteristics to residential lifestyles. Articulo – Journal of Urban Research, 1-19. doi:10.4000/articulo.3498
15- Peatross, F. D., & Hasell, M. J. (1992). Changing lives/changing spaces: An investigation of the relationships between gender orientation and behaviors, and spatial preferences in residential kitchens. Journal of Architectural and Planning Research, 9(3), 239-257.
16- Prihatmanti, R., & Taib, N. (2018). Multi-layer planting as a strategy of greening the transitional space in high-rise buildings: A review. In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science. IOP Publishing. doi:10.1088/1755-1315/126/1/012013
17- Zarrabi, M., Yazdanfar, S. A., & Hosseini, S. B. (2022). Usage of lifestyle in housing studies: a systematic review paper. Journal of Housing and the Built Environment, 37(2), 575-594. doi:10.1007/s10901-021-09883-4
18- Zarrabi, M., Yazdanfar, S. A., & Hosseini, S. B. (2021a). Systematic Review of Research Trends in Lifestyle and Housing. International Journal of Architecture and Urban Development, 11(4), 5-16.doi: 10.30495/ijaud.2021.17398
19- Zarrabi, M., Yazdanfar, S. A., & Hosseini, S. B. (2021b). COVID-19 and healthy home preferences: The case of apartment residents in Tehran. Journal of Building Engineering, 35, 102021. doi:10.1016/j.jobe.2020.102021