ارزيابي عوامل مؤثر در تغيير کاربري فضاها با رويکرد باززنده‌سازي
الموضوعات :
فاطمه برغش
1
(گروه هنر و معماری، مؤسسه آموزش عالی آپادانا، شیراز، ایران)
مریم دستغیب پارسا
2
(گروه هنر و معماری، مؤسسه آموزش عالی آپادانا، شیراز، ایران)
آتنا عبدشیخی
3
(گروه هنر و معماری، مؤسسه آموزش عالی آپادانا، شیراز، ایران.)
کیمیاالسادات طبیب‌زاده
4
(گروه معماري، واحد شيراز، دانشگاه آزاد اسلامي، شيراز، ايران)
الکلمات المفتاحية: تغییرکاربری, باززنده‌سازی, مرمت و احیاء,
ملخص المقالة :
امروزه بناهایی که دیگر قابلیت ماندگاری در نقش اولیه‌ی خود را ندارند به یکی از بحران‌های حائز اهمیت برای جوامع مختلف تبدیل شده است. یکی از راهکارهای حفاظت از بناهای بدون استفاده با هدف بهره‌برداری بهینه از منابع، توسعه پایدار، اقتصادی بودن و محافظت از میراث فرهنگی، تغییرکاربری و استفاده مجدد از آنها با رویکرد باززنده‌سازی است. هدف از این پژوهش شناسایی عواملی است که از طریق آنها با ایجاد نیرویی محرک در تغییر کاربری‌های فضایی بتوان به باززنده‌سازی فضاها در آن دست یافت. روش تحقیق پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و روش مقایسه‌ای - تطبیقی و به‌منظور دسترسی به ادبیات موضوع، مفاهیم پایه از روش کتابخانه‌ای و پیمایشی جمع‌آوری شده‌اند. در این پژوهش نحوه مداخله و تغییر کاربری فضاها با تأکید بر باززنده‌سازی جمع‌آوری شده است و در ادامه مؤلفه‌های استخراج‌شده در 6 نمونه موردی در قالب جداول و نمودار مورد تحلیل قرار گرفته است. نتیجه پژوهش حاکی از آن است که توجه به کیفیت فضایی، اجزاء و عناصر و توجه به کاربری پیشین رابطه متقابلی با تغییر کاربری بنا با تأکید بر رویکرد باززنده‌سازی دارد و در نتیجه اثری ماندگار به دست می‌آوریم و با بررسی معیارها و زیرمعیارها در نمونه‌های موردی چنین استنباط گردید که موزه آب در آب‌انبار وکیل، موزه نساجی شیراز و هاستل روبرو در تهران با معیارهای باززنده‌سازی تطابق بیشتری دارند.
1- اجلالی‌دیز، م.، صداقتی‌دافچاهی، م.، و دلشادسیاهکلی، م (1400). عوامل مؤثر در تغییر کاربری میراث صنعتی به بناهای عمومی؛ موردمطالعه: موزه حیات‌وحش هفت‌چنار و گالری موزه زمان شیراز. معماری سبز، 7(1)، 64-51.
2- امين‌بيدختي، ع.، و شريفي، ن. (1394). تدوین راهبردهای باز زنده¬سازی بافت قدیم شهر سمنان با استفاده از تکنیک‌های FAHP و.SWOT جغرافيا و آمايش شهري-منطقه‌اي، 5(16)، 247-234.
3- بختیاری‌دوست، ف.، و کبیرصابر، م (1397). بازخوانش معیارهای طراحی داخلی، جهت تغییر کاربری ابنیه ارزشمند. معماری‌شناسی، 1(3)، 27-19.
4- بروکر، گ.، و استون، س. (1399). بازخوانی [بازطراحی]؛ اصول بازطراحی معماری داخلی. ترجمه مسعود، ا. انتشارات کتابکده کسری. مشهد.
5- بمانیان، م.، انصاری، م.، و الماسی‌فر، ن (1389). باززنده¬سازی «منظر فرهنگی» تخت سلیمان با تأکید بر رویکردهای بازآفرینی و حفاظت از میراث جهانی .ICOMOSمدیریت شهری، 8(26)، 26-7.
6- پدرام، ب.، ناسخیان، ش.، فرشته‌نژاد، س. م.، و اکبری، د. (1395). احیای یک هویت؛ امکان‌سنجی باززنده‌سازی حمام تاریخی خسروآغا. مرمت و معماری ایران، 6(12)، 66-51.
7- توتونچی، ر.، و فدائی‌نژاد بهرامجردی، س. (1399). معیارهای ظرفیت‌سنجی استفاده مجدد از بناهای تاریخی به‌منظور اعطای کاربری آموزشی، مورد مطالعاتی: دانشکده مرمت. معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، 13(33)، 41-55.
8- جوهری، ف.، پورجعفر، م.، و مثنوی، م. (1391). تحلیلی پیرامون باززنده‌سازی مراکز شهری. هفت شهر، 3(41 و 42)، 35-23.
9- حجاجی، ز. (1396). تغییر کاربری خانه استادِ نجار به مکان اقامتی پذیرایی گردشگران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، معماری داخلی دانشگاه سوره تهران.
10- حناچی، پ.، و مهدوی‌نژاد، م. (1389). بازآفرینی شهرها میراثی برای آینده. چاپ اول. انتشارات دانشگاه تهران. تهران.
11- خضری‌پور، م. (1395). طراحی داخلی مجتمع تجاری در کاروانسرای چهارسوق کرمان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد معماری داخلی پردیس بین‌المللی فارابی دانشگاه هنر.
12- خواجه‌پور، م.، و رئوفی، ز. (1397). راهبردی نظری برای باززنده¬سازی دخمه‌های زرتشتیان در ایران (نمونه موردی: دخمه زرتشتیان کرمان). باغ نظر، 15(61)، 64-53.
13- دانشنامه هنر معماری (1398). دفتر اداری ارغوان، اثر زهره مهرابی، استودیو مهرآ. بازیابی شده از ارغوان-اثر-استودیو-مهرآhttp://www.Aoapedia.ir/
14- رضایي، ن.، البرزي، گ.، و عليلو، ل. (1399). ارزیابی اثرات سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی در بافت تاریخی کاشان، از دیدگاه اجتماع محلی. صفّه، 30(3)، 59-76.
15- شالی‌امینی، و.، صداقت، ف.، و آل‌علی، س. (1392). تأثیر تغییر کاربری بر معماری داخلی نمونه تغییر کاربری خانه طاهری بوشهر به موزه مردم‌شناسی، سومین همایش ملی معماری داخلی و دکوراسیون، اصفهان.
16- صمدزاده‌یزدی، س.، انصاری، م.، و بمانیان، م. (1398). ارزیاﺑﯽ تأثیر ﺗﻐﯿﯿﺮ ﮐﺎرﺑﺮی ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺮ ﭘﺎیداری ﻣﺤﯿﻄﯽ (ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮردی: ﻣﯿﺮاث ﺻﻨﻌﺘﯽ ایران). نقش‌جهان - مطالعات نظری و فناوری‌های نوین معماری و شهرسازی ۹ (۱)، ۷۷-۶۷.
17- طهماسبی، ا.، و ناسخیان، ش. (1399). تبیین مفهوم احیاء در بناهای تاریخی با مقایسه تطبیقی انواع مداخلات کارکردی. مطالعات باستان‌شناسی پارسه، 4(13)، 223-207.
18- عالی، ح، و زبان‌آور، ع. (1395). مرمت و احیای بناها و بافت‌های تاریخی. چاپ اول. انتشارات عمارت پارس. تهران.
19- عزيزي، م. م. (۱۳۷۹). سير تحول سياست‌هاي مداخله در بافت‌هاي كهن شهري در ايران. هنرهاي زيبا، 7، 46-37.
20- علایی، ن. (1397). باززنده‌سازی بافت تاریخی شهر فاس با اولویت حفظ منظر بومی آن. هنر و تمدن شرق، 6(20)، 36-31.
21- فتاحی، م. (1398). ارائه و بهره‌گیری از رویکرد معاصرسازی در طراحی داخلی کافه – رستوران «لوری» واقع در تفلیس گرجستان. نخبگان علوم و مهندسی، 4(9)، 160-145.
22- گلشن، ی. (1394). بررسی تأثیر تغییر کاربری بر معماری داخلی (مطالعه موردی: تغییر کاربری عمارت قوام‌السلطنه به موزه آبگینه و سفالینه). کنفرانس بین‌المللی معماری، شهرسازی، عمران، هنر و محیط‌زیست؛ افق‌های آینده، نگاه به گذشته، تهران.
23- معماری معاصر ایران (1399). گالری عینک نیوتن. بازیابی شده از http://:www.Caoi.ir/fa/projects/item/1536
24- معماری معاصر ایران (1400). خانه 1330. بازیابی شده ازhttp://www.Caoi.ir/fa/projects/item/1648
25- معین، م. (1363). فرهنگ فارسی. انتشارات امیرکبیر. تهران.
26- مهرعلیزاده، س. (1381). بهسازی حوزه‌های فرسوده شهری با تکیه‌بر مطالعات موردی محله کهنه‌بازار در شهر تبریز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، معماری دانشگاه شهید بهشتی تهران.
27- موحدی، س.، و کشانی همدانی، م. (1396). عرضه خدمات اقامتی تجربه‌محور از طریق باززنده‌سازی خانه‌های تاریخی (نمونه موردمطالعه: محله تاریخی علی‌قلی‌آقا، اصفهان، ایران). گردشگری و توسعه، 6(1)، 117-99.
28- Bullen, P. A., & Love, P. E. (2011). Adaptive reuse of heritage building, Structural Survey. 29 (5), 411-421.
29- Cantacuzino, S. (1975). New uses for old buildings. London: Architectural press.
30- Häkkinen, T. (2007). Assessment of indicators for sustainable urban construction. Civ Eng Environ Syst, 24(4), 59-247.
31- Langston, C., & Shen, LY. (2007). Application of the adaptive reuse potential model in Hong Kong: A case study of Lui Sheng Chun. International Journal of Strategic Property Management, 11(4), 193-207.
32- Misirlisoy, D., & Gunce, K. (2016) Adaptive reuse strategies for heritage buildings: A holistic approach. Sustain Cities Soc, 8-91.
33- Throsby, D. (1997). Seven questions in the economics of cultural heritage. In Economic perspectives on cultural heritage (pp. 13-30). London: Palgrave Macmillan UK.
34- Worthing, D., & Bond, S. (2008). Managing built heritage: The role of cultural significance. John Wiley & Sons.