ارزیابی معیارها‌ی مؤثر بر کاهش اضطراب در طراحی کلینیکهای دندانپزشکی
الموضوعات :
بیتا سامانی پور
1
(گروه هنر و معماری، مؤسسه آموزش عالی آپادانا، شیراز، ایران.)
مریم دستغیب پارسا
2
(گروه هنر و معماری، مؤسسه آموزش عالی آپادانا، شیراز، ایران)
کیمیاالسادات طبیب‌زاده
3
(گروه هنر و معماری، مؤسسه آموزش عالی آپادانا، شیراز، ایران.)
الکلمات المفتاحية: اضطراب, طراحی کلینیک دندانپزشکی, عوامل محیطی, عوامل طبیعی, عوامل انسانی.,
ملخص المقالة :
حضور در مطب دندانپزشكي و قرار گرفتن بر روي يونيت براي معاينه، چندان آسان و توأم با آرامش نيست. یکی از مشکلاتی که باعث عدم مراجعه به‌موقع افراد به دندانپزشکی می شود، ترس و اضطراب است. این پژوهش با هدف ارزیابی معیارها‌ی مؤثر بر کاهش اضطراب در طراحی کلینیکهای دندانپزشکی، انجام شده است. ازین رو برای انجام پژوهش از روش مقایسه ای - تطبیقی استفاده شده و اطلاعات مورد نیاز نیز با استفاده از روش کتابخانه ای و اسنادی جمع آوری شده است تا مؤلفه ها‌ی تاثیر‌گذار بر کاهش اضطراب در کلینیکهای دندانپزشکی مشخص و دسته بندی شود و پس از آن با توجه به این مؤلفه‌ها به بررسی چند نمونه از کلینیکهای دندانپزشکی پرداخته شده و در قالب جدول و نمودار در مقاله تحلیل گردیده‌اند و به‌طور مجزا در هر یک از نمونه موردی‌ها مطالعه و بررسی صورت گرفته است تا هدف پژوهش محقق گردد. نتایج حاصل از داده‌ها نشان می‌دهد که عوامل محیطی مانند نور، رنگ، فرم و مبلمان دارای تأثیر بیشتری نسبت به عوامل انسانی همچون طراحی مناسب ورودی، خوانایی و دسترسی و ایجاد یکپارچگی بین فضای داخلی و خارجی، بر کاهش اضطراب در طراحی کلینیکهای دندانپزشکی بوده و میزان این اثرگذاری در عوامل طبیعی مانند وجود آتریم و فضای سبز، طراحی حیاط متناسب با اقلیم، کنترل سروصدا با استفاده از موسیقی ملایم و تعامل با طبیعت به کمترین سطح خود نسبت به سایر عوامل می‌رسد.
1- آزادگان، ب. (2021). کلینیک دندانپزشکی رویش. بازیابی شده در 22 دسامبر 2021، از طراحی کلینیک دندانپزشکی رویش - رسانه واقعیت در معماری (roag.ir)
2- آقاتهرانی، م. (1385). اهمال‌کاری بررسی علل و راهکارها‌ی درمان. نشر مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی. قم.
3- امامقلی، عقیل. (1397). تأثیر معماری بر سلامت، ایده‌ای برای معماری درمانی. فصلنامه علوم رفتاری، 6(20)، 23-37.
4- بلک¬برن، ا، م.، و دیویدسون، ک. ام. (1374). شناخت درمانی افسردگی و اضطراب. ترجمه توزنده ¬جانی، ح. آستان قدس رضوی. مشهد.
5- تقی¬پور، م.، عظمتی، س.، و مهاجر، ا. (1401). بررسی مؤلفه‌های مؤثر بر فضاهای مجتمع‌های مسکونی مبتنی بر ارتقا سلامت عمومی ساکنین مطالعه موردی: مجتمع‌های مسکونی گلستان و زنبق در شیراز. مجله علمی پژوهش‌های نوین معماری، 2(1)، 27-46.
6- تمیزی، م.، و فخرآوری، ن. (1395). بررسی فضای بیمارستان از منظر روانشناسی محیط و درک فضا، چهارمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم جغرافیا و برنامه‌ریزی، معماری و شهرسازی، تهران، ایران.
7- حسن‌پور، ک.، باقری، م.، و الماسی، ع.(1390). نقش معماری مراکز درمانی در ارتقاء ایمنی و سلامت محیط بیمارستان برای بیماران. اولین همایش ملی بهداشت، ایمنی و محیط زیست.
8- درگاهی، ح.، سراجی نسل، ج.، و صدر، س. ج. (1388). آرگونومی در دندانپزشکی. مجله دندانپزشکی (دانشگاه علوم پزشکی تهران)، 22(4)، 199-207.
9- رحیملو، س.، و هدفی، ف. (1397). بررسی مؤلفه¬ها‌ی اثرگذار در معماری داخلی فضاهای درمانی با تأکید بر آرامش کودکان در کلینیک¬ها‌ی دندانپزشکی. مطالعات محیطی هفت حصار، 7(25)، 63-80.
10- شاه‌چراغی، آ. (1394). محاط در محیط: کاربرد روان¬شناسی محیطی در معماری شهرسازی. سازمان جهاد دانشگاهی. تهران.
11- صدوقی، ف.، احمدی، م.، مقدسی، ح.، و شیخ طاهری، ع. (1390). سیستم اطلاعات ایمنی بیمار: اهداف، ساختار
و وظایف. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، 21(85)، 174-188.
12- طبیب¬زاده، ک. (1397). پایان‌نامه کارشناسی ارشد مهندسی معماری، مؤسسه آموزش عالی آپادانا، شیراز.
13- طراحی کلینیک دندانپزشکی (dental bliss) در تایلند، (1398). بازیابی شده در 20 اسفند 1398، از طراحی داخلی کلینیک دندانپزشکی در تایلند | معماری داخلی بوم (boomarchi.ir)
14- طلبه، ع. (1397). راهبردهای طراحی کلینیکهای دندانپزشکی با رویکرد ارتقا سلامت روان در فرایند درمان کنفرانس عمران، معماری، شهرسازی کشورهای جهان اسلام، تبریز، ایران.
15- فرهادی نسب، ع.، شکفته¬راد، ع.، و کاشانی، خ. (1387). بررسي وجود اضطراب و علل آن در بيماران مراجعه‌کننده به مطب‌هاي دندانپزشکی عمومي شهر همدان در سال 1384. مجله دندانپزشكي (دانشگاه علوم پزشكي تهران)، 1(21)، 36-40.
16- قاسم¬پور، م.، و حدادی، ا. (1384). بررسي ميزان ترس و اضطراب از دندانپزشكي در دانشجويان پزشكي و دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشكي بابل. مجله دندانپزشکی جامعه اسلامي دندان‌پزشكان، 17(3)، 9-14.
17- کنرلی، ه. (1382). اختلالات اضطرابی (آموزش و کنترل و درمان). ترجمه مبینی، س. چاپ دوم. انتشارات رشد. تهران.
18- گودوین، د. (1396). فوبی. ترجمه پورافکاری، ن. چاپ چهارم. انتشارات رشد. تهران.
19- مرتضوی، ش. (1380). روانشناسی محیط و کاربرد آن. دانشگاه شهید بهشتی. تهران.
20- مطلبی، ق.، و وجدان¬زاده، ل. (1394). تأثیر محيط کالبدي فضاهاي درماني بر کاهش استرس بيماران (بررسي نمونه موردي مطب دندان‌پزشکي). نشریه معماری و شهرسازی، 20(2)، 35-46.
21- معماری معاصر ایران. (1401). کلینیک دندانپزشکی رویش. بازیابی شده در 17 اردیبهشت 1401، از کلینیک دندانپزشکی رویش - معماری معاصر ایران (caoi.ir)
22- مقدم، م. (1398). کلینیک دندانپزشکی داستان در شیراز، آتلیه معماری روایت. بازیابی شده در 7 بهمن 1398، از طراحی دکور کلینیک دندانپزشکی دکتر پاکشیر، آتلیه معماری کانتکست - خط معمار (archline.ir)
23- مقدم، م. (1399). طراحی دکور کلینیک دندانپزشکی دکتر پاکشیر، آتلیه معماری کانتکست. بازیابی شده در 18 اسفند 1399، از طراحی دکور کلینیک دندانپزشکی دکتر پاکشیر، آتلیه معماری کانتکست - خط معمار (archline.ir)
24- ملکی، ز.، عشایری، ح.، جعفری، س. ز.، علوی، ک.، و عظیمی ، س. (1389). بررسی اثر موسیقی در کاهش اضطراب معالجات اندودانتیکس دندانپزشکی. مجله دانشکده علوم پزشکی شهید بهشتی، 28(3)، 165-171.
25- مؤسسه فرهنگی هنری معماری. (1398). کتاب سال معماری معاصر ایران (1395-1397). نشر هنر معماری قرن. تهران.
26- نظری، پ.، و بایزیدی، ق. (1397). تأثیر روانشناسی محیط بر طراحی مراکز دندانپزشکی. مطالعات عمران شهری، 2(5)، 149-162.
27- ودیعتی صابری، ب.، نشان‌دار اصلی، ح.، شریفیان، ح. (1397). اضطراب دندانپزشکی و عوامل مرتبط با آن در مراجعین به دانشکده علوم و خدمات دندانپزشکی. مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان، 29(106)، 9-16.
28- یزدانی، ا.، و زاره، ع. (2019). کلینیک دندانپزشکی آلتیمیت. بازیابی شده در 23 نوامبر 2019، از کلینیک دندانپزشکی آلتیمیت، اثر ابوالفضل یزدانی / سید علی زارع، مهندسین مشاور شارپی - دانشنامه هنرمعماری (aoapedia.ir)
29- Barker, R. G. (1968). Ecological Psychology: Concepts and Methods for Studying the Environment of Human Behavior. Stanford, CA: Stanford University Press. Current Urban Studies, 3(4), 368-384.
30- Del Nord, R. (2006). Environmental Stress Prevention in Children’s Hospital Design, Motta Architettura Srl, Milan.
31- Dilani, A. (2001). Psychosocially supportive design. Scandinavian HealthCare Design World Hospitals and Health Services, 37(1), 20-4.
32- Gelder, M. G., Lopez, I., & Andreason, N. (2000). New Oxford Textbook of Psychiatry. 4th ed. Oxford: Oxford;2000,P1139-1225.
33- Jack D.Peterson., Leo C.Ward., Mitchel Bobrick. (1978). Light and Lighting in the Dental Office . Dental Clinics of North America, 22(3), 431-451.
34- Kellman, N. (1987). Considering children's special needs in the layout and scale of pediatrics hospitals. Children's Environments Quarterly, 3-5.
35- Kohn, L. T., Corrigan, J. M., & Donaldson, M. S. (2000). To err is human: Building a safer health system. Institute of Medicine, Committee on Quality of Health Care in America.
36- Whitehouse, S., Varni, J. W., Seid, M., Cooper-Marcus, C., Ensberg, M. J., Jacobs, J. R., & Mehlenbeck, R. S. (2001). Evaluating a children's hospital garden environment: Utilization and consumer satisfaction. Journal of environmental psychology, 21(3), 301-314.