بررسی تاثیر مولفه‌های ادراکات محیطی فضاهای آموزشی بر ارتقای یادگیری دانش‌آموزان
الموضوعات :
نازنین یارمحمدیان
1
(دانشجوي كارشناسي ارشد، گروه معماري، دانشكده هنر معماري، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامي، تهران، ايران.)
سعید عظمتی
2
(استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
سارا طاهرسیما
3
(استادیار گروه معماری، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. )
الکلمات المفتاحية: ادراکات محیطی , فضاهای آموزشی , ارتقای یادگیری, دانش‌آموزان,
ملخص المقالة :
هر کودک در مدرسه بخش مهمی از عمر خود را می‌گذراند که هدف از این حضور در مدارس آموختن و پرورش توانایی و مهارت کودک و رفتارهای فردی و اجتماعی است. طراحی نامناسب محیط مدرسه سبب نارضایتی ، خستگی و کاهش یادگیری آن‌ها می‌شود. اهمیت به ويژگي هاي روحي دانش‌آموزان و الگوهاي رفتاری آن‌ها در طراحي محيط هاي آموزشي و مدارس ، مي‌تواند به يادگيري آنان و شكوفايي استعدادهای آن‌ها كمك كند. درنتیجه، طراحي مدرسه و فضای آموزشی با توجه به نيازهاي ويژه كودكان، از اهميتي ويژه برخوردار است. آنچه كه اين مقاله به آن پرداخته جنبه هاي متفاوت تاثير فضاي آموزشي و مولفه‌های ادراکات محیطی اين فضاها بر يادگيري كودكان با رويكرد ارتقای یادگیری دانش‌آموزان می‌باشد. پژوهش حاضر، به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ روش انجام تحقیق، تحقیق پیمایشی- تحلیلی می‌باشد. پژوهشگر به منظور سنجش ديدگاه دانش‌آموزان ، با مطالعه و دسته‌بندی پژوهش های پیشین به تدوين جدول هدف- محتوا پرداخته است و با توجه به اين جدول پرسشنامه‌ای طراحي کرده است، و همچنین از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده استفاده شده است.برای بررسی روایی سازه 40 پرسشنامه بین متخصصان توزیع گردید و از تحلیل عاملی تأییدی و نرم‌افزار SPSS به‌منظور بررسی روایی سازه استفاده شده است. نتيجه حاصل از این پژوهش بيان مي‌كند كه مولفه‌هایی برگرفته از ادراک محیطی، نظیر: تنوع چیدمان مبلمان و مبلمان انعطاف‌پذیر و متحرک، فضاهایی با امکان تعاملات مشارکتی، ترکیب متناسب رنگ در فضا، ورودی و مسیرهای خوانا و دعوت کننده، زمین شن‌بازی، حضور آب، تراس هایی در امتداد کلاس‌ها در طبقات، پارک مشارکتی، گودال باغچه، پنجره های قدی و نورگیر و... در ارتقای یادگیری دانش‌آموزان موثر عمل می نمایند.
1- ارغیانی، م. (1399). مولفه¬های موثر بر ارتقای حس جمعی در فضاهای آموزشی دبیرستان. فصلنامه فناوری آموزش، 15(1)، 153-164.
2- اسکندری تربقان، ز.، حسین قلی¬زاده، ر.، و کامل نیا، ح. (1398). ارائه چارچوب مفهومی برای طراحی فضای فیزیکی مدرسه های ابتدایی بر مبنای نظریه یادگیری مشارکتی ویگوتسکی. نوآوری های آموزشی، 18(72 )، 27-52.
3- اسکندری تربقان، زهرا، حسین قلی زاده، رضوان، و کامل نیا، حامد. (1398). ارائه چارچوب مفهومی برای طراحی فضای فیزیکی مدرسه های ابتدایی بر مبنای نظریه یادگیری مشارکتی ویگوتسکی. نوآوری های آموزشی، 18(72 )، 27-52.
4- امینی¬فر، ا.، و کریمی¬کیا، خ. (1395). ارتقاء یادگیری دانش‌آموزان در معادله درجه اول. مجله علوم تربیتی، 21(2)، 33-38.
5- بردی حق نیا، ح.، و بردی حق نیا، ر. (1395). راهکارهای بهینه‌سازی فضاهای آموزشی مدارس کشور. فصلنامه مطالعات علوم اجتماعی،2، 55-50.
6- بزرگ، ح.، و پاکزاد، ج. (1391). الفبای روان¬شناسی محیط برای طراحان. آرمان¬شهر. تهران.
7- ترکمان، م.، جلالیان، س.، و دژدار، ا. (1398). تبیین نقش عوامل محیطی فضاهای آموزشی در تسهیل یادگیری دانش‌آموزان مقطع ابتدایی، موردهای مطالعاتی: دبستان‌های شهید بهشتی و عالمه طباطبایی همدان. معماری و شهرسازی آرمان¬شهر، 12(27)، 43-53.
8- حصاری، م.، خزایی، ن.، و عمادی نوری، م. (1398). فرایند بهبود روند آموزش: نقش معلم درمقابل نقش دانش آموزان. نخبگان علوم و مهندسی، 4(6 )، 34-39.
9- حمیده بزرگ، جهانشاه پاکزاد،(1391). الفبای روانشناسی محیط برای طراحان،آرمان شهر.
10- خان¬محمدی، م.، و جلیلیان، د. (1397). نقش مجتمع فرهنگی در پر کردن اوقات فراغت و چگونگی تاثیرگذاری فضای فرهنگی بر رفتارهای اجتماعی. کنفرانس بین المللی عمران، معماری و مدیریت توسعه شهری در ایران، تهران.
11- دستغیب پارسا، م.، شالی امینی، و.، و نوروز برازجانی، و. (1400). ارائه راهبردی نظری جهت ایجاد محیط آموزش دانشگاهی رویداد محور رشته معماری با کاربست نظریه ساختگرایی )مورد پژوهی: دانشگاه‌های معماری شهر شیراز(. مجله علمی پژوهش‌های معماری نوین، 1(2)، 24-7.
12- رضایی، ح.، و بمانی، ن. (1395). نقش محیط یادگیری در ارتقای آموزش و معرفی ابزارهای اندازه گیری محیط یادگیری. توسعه¬ی آموزش جندی شاپور، 7(1)، 37-47.
13- رضایی، ن.، ماجدی، ح.، زرآبادی، ز.، و ذبیحی، ح. (1397). تبیین نقش عوامل مؤثر بر تحقق پذیری طرح های توسعه شهری (مطالعه موردی: شهر شیراز). پژوهش و برنامه ریزی شهری، 9(34 )، 47-57.
14- رفیعیان، م.، و خدایی، ز. (1388). بررسی شاخص ها و معیارهای موثر بر رضایتمندی شهروندان از فضاهای عمومی شهری. راهبرد، 18(53 (ویژه بررسی های فرهنگی و اجتماعی))، 227-248.
15- شاطریان، ر. (1389). طراحی و معماری فضاهای آموزشی. انتشارات آذر، سیمای دانش. تهران.
16- شمس اسفند آباد، حسن و روحانی، نیره السادات،(1396) نقش صفات شخصیتی والدین در تحول اجتماعی کودکان پیش دبستانی، فصلنامه سلامت روان کودک، دوره: 4، شماره 4.
17- صالحی، ا. (1387). ویژگی¬های محیطی فضاهای شهری امن. مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری. تهران.
18- طاهرسیما، س.، و شفیعی، س. (1397). نقش منظر آموزشی در ارتقاء کیفیت فضای آموزشی. سومین کنفرانس بین المللی یافته های نوین عمران معماری و صنعت ساختمان ایران.
19- طاهرطلوع¬دل، م. ص.، و امینی¬فر، ز. (1395). بررسی متغیرهای آسایش محیطی با تأکید بر ارتقای کیفیت یادگیری در فضاهای آموزشی. فناوری آموزش، 10(4)،271-279.
20- طباعیان، م.، حبیب، ف.، و عابدی، ا. (1390). ديدگاه دانش‌آموزان دبیرستان‌های مطلوب و نامطلوب نسبت به رنگ فضاهاي آموزشي و راه‌های بهبود کيفيت فضاهاي تحصيلي. فصلنامه نوآوری‌های آموزشي، 10(38)، 93 - 106.
21- عباس زاده دیز، فاطمه، رشیدکلویر، حجت اله، و رضایی شریف، علی. (1398). تحلیلی بر رضایتمندی دانش آموزان از مؤلفه های کالبدی مدرسه با تأکید بر یادگیری مشارکتی بررسی موردی: مدارس پسرانه دوره اول متوسطه تبریز. نامه معماری و شهرسازی، 11(23 )، 51-71.
22- عباس¬زاده دیز، ف.، رشیدکلویر، ح.، و رضایی شریف، ع. (1398). تحلیلی بر رضایتمندی دانش¬آموزان از مؤلفه¬های کالبدی مدرسه با تأکید بر یادگیری مشارکتی بررسی موردی: مدارس پسرانه دوره اول متوسطه تبریز. نامه معماری و شهرسازی، 11(23)، 51-71.
23- عظمتی، ح.، صباحی، س.، و عظمتی، س. (1391). عوامل محیطی موثر بر رضایتمندی دانش آموزان از فضاهای آموزشی. نقش جهان، 2(1)، 31-42.
24- کشمیری، ه.، سجادی، خ.، جوانمردی، م. ح.، و زره¬ساز، ز. (1400). نقش چیدمان عرصه بندی فعالیت ها و گردش در فضا بر کاهش استرس و ارتقای کیفیت یادگیری. آموزش پژوهی، 7(25)، 67-82..
25- لک، ب.، و عباسی، ن. (1400). تحلیل یادگیری دانش‌آموزان از طریق ورزش صبحگاهی با استفاده از روش‌های داده‌کاوی. فصلنامه فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران، 49(13)، 39-56.
26- ماهوتی راد، پ.، و موسوی، م. ح. (1398). بررسی تاثیر فضای باز در محیط آموزشی مدارس و تاثیر آن بر روی دانش¬آموزان. نشریه شباک، 5(7)، 71-78.
27- هنرمند، ص. (1392). طراحى دبستان 12 كلاسه در شيراز. پایان‌نامه كارشناسى دانشکده هنر و معمارى دانشگاه شيراز.
28- یوسفی، ع.، صادقی، ع.، عبداللهی، س.،ه و چرخ زرین، م. (۱۳۹۳). منظر شهری. ششمین کنفرانس ملی برنامه‌ریزی و مدیریت شهری با تأکید بر مؤلفه‌های شهر اسلامی، مشهد.
29- Abid Haleem, Mohd Javaid, Mohd Asim Qadri, Rajiv Suman, Understanding the role of digital technologies in education: A review, Sustainable Operations and Computers Volume 3, 2022, Pages 275-285.
30- Almufarreh, A., & Arshad, M. (2023). Promising Emerging Technologies for Teaching and Learning: Recent Developments and Future Challenges. Sustainability, 15(8), 6917.
31- Alwetaishi, M., & Balabel, A. (2019). Numerical study of micro-climatically responsive school building design in Saudi Arabia. Journal of King Saud University-Engineering Sciences, 31(3), 224-233.
32- Boomsma, C., & Steg, L. (2014). Feeling safe in the dark: Examining the effect of entrapment, lighting levels, and gender on feelings of safety and lighting policy acceptability. Environment and Behavior, 46(2), 193-212.
33- Carvalho, A. R., & Santos, C. (2020, June). Teachers and peer teacher students’ perceptions on ICT tools usage in peer learning projects: Findings from a multiple case study. In 2020 15th Iberian Conference on Information Systems and Technologies (CISTI) (pp. 1-6). IEEE.
34- Ceresia, F. (2017). Sunny Island. An interactive learning environment to promote systems thinking education for primary school students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 237, 980-985.
35- Elnesr, M., & Said, N. G. (2023). Sketch, Photo, Sound: Lived and Represented Space of the Child Experience in the Green Built Environments. Studying the Eco-districts in France. Ain Shams Engineering Journal, 14(6), 102113.
36- Haddad, G., Haddad, G., & Nagpal, G. (2021). Can students’ perception of the diverse learning environment affect their intentions toward entrepreneurship?. Journal of Innovation & Knowledge, 6(3), 167-176.
37- Korsavi, S. S., Jones, R. V., & Fuertes, A. (2022). Factors influencing the state of blinds and lights in primary schools: Behavioural models and opportunities to improve children's visual environment. Journal of Building Engineering, 61, 105303.
38- Song, J., & Meng, X. (2015). The improvement of ventilation design in school buildings using CFD simulation. Procedia Engineering, 121, 1475-1481.
39- Sun, R., Liu, J., Lai, D., & Liu, W. (2023). Building form and outdoor thermal comfort: Inverse design the microclimate of outdoor space for a kindergarten. Energy and Buildings, 284, 112824.
40- Terzieva, V., Ilchev, S., Todorova, K., & Andreev, R. (2021). Towards a design of an intelligent educational system. IFAC-PapersOnLine, 54(13), 363-368.
41- Wang, Y., Yang, W., & Wang, Q. (2022). Multi-objective parametric optimization of the composite external shading for the classroom based on lighting, energy consumption, and visual comfort. Energy and Buildings, 275, 112441.