الگوگیری از بازارهای سنتی ایران در طراحی مجتمع‌های تجاری با رویکرد ارتقای تعاملات اجتماعی
محورهای موضوعی :
فرزین توکلی
1
,
سعید عظمتی
2
,
سارا زهری
3
*
1 - ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ ﻣﻌﻤﺎرى، داﻧﺸﻜﺪه هنر و ﻣﻌﻤﺎرى، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ واﺣﺪ ﺗﻬﺮان شرق، تهران، اﻳﺮان.
2 - استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق
کلید واژه: بازارهای سنتی, مجتمع‌های تجاری, تعاملات اجتماعی. ,
چکیده مقاله :
بازارهای سنتی از دیرباز تاکنون هسته اصلی تشکل و تعامل در فضای اجتماعی و اقتصادی شهرها به شمار می‌روند. امروزه مجتمع‌های تجاری بستر و فضای مناسبی جهت برقراری روابط اجتماعی هستند. در این مجموعه‌ها فعالیت اصناف و همگانی بودن، می‌تواند منجر به حضور مردم در فضا و زمینه ساز محیطی برای ارتقای تعاملات و نشاط و پویایی و رشد اجتماعی شهر می‌گردد. مقاله حاضر قصد دارد با توجه به الگوی بازارهای سنتی در راستای ارتقای تعاملات اجتماعی در مجتمع‌های تجاری به راهکارهایی دست یابد. روش تحقیق مقاله حاضر ترکیبی است که در بخش اول با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و مشاهده و بررسی نمونه موردی بازار اصفهان مؤلفه‌های کالبدی بازار استخراج و در بخش دوم از طریق مصاحبه باز با دوازده نفر از متخصصین حوزه معماری به روش گلوله برفی مؤلفه‌های مؤثر مشخص گردید. در مرحله بعد به روش کمی با استفاده از پرسشنامه که میان کاربران فضاهای تجاری منطقه ۵ توزیع شده، داده‌های به دست آمده از نمونه موردی مورد تحلیل قرار گرفت تا مؤلفه‌های قابل استفاده در مجتمع‌های تجاری امروزی شناسایی شود. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که استفاده از مؤلفه‌های حس مکان، سرزندگی، و نفوذپذیری و تنوع فضایی در طراحی مجتمع‌های تجاری می‌تواند موجب ارتقای تعاملات اجتماعی در کاربران از این فضاها گردد
Traditional markets have long been central to the presence of the people and are the core of organization and interaction in the social and economic environment of cities. Today, commercial complexes are a good platform and space for social relations. In these complexes, the activity of guilds and being public can lead to the presence of people in the space and create an environment for promoting interactions, vitality, dynamism and social growth of the city. This letter aims to reach to solutions in promoting social interactions in commercial complexes regardiding the pattern of traditional markets. The hypothesis of this study is that there is a significant relationship between legibility patterns, sense of place, stillness, dynamics, motion, light, variety of form and geometry and patterns of activity in traditional Iranian markets with social interactions. The research method of this article is a combination, in the first part, the physical components of the market were extracted by using library studies and observing and examining a case study of the Isfahan market, and in the second part, through open interviews with twelve experts in the field of architecture, the effective components were determined using the snowball method. . In the next step, the data obtained from the case sample was analyzed in a quantitative way using a questionnaire that was distributed among the users of commercial spaces in Region 5, in order to identify the components that can be used in today's commercial complexes. The obtained results show that using the components of sense of place, vitality, and spatial permeability and diversity in the design of commercial complexes can improve social interactions among users of these spaces.
1- آقاجانی، ه. (1395). طراحی مجتمع تجاری تفریحی اداری در سه‌راهی ولیعصر شــهر تبریز. پایان‌نامه کارشناسی ارشـد معماری. دانشگاه آزاد اسلامی تبریز.
2- آل‌سید، ک.، ترنر، آ.، و هیلیر، ب. (1996). روش تحقیق به شیوه چیدمان فضایی: شبیه‌سازی رایانه‌ای با تأکید بر تأثیر، ریخت‌شناسی بر رفتار انسان در محیط (روانشناسی محیط در معماری و شهرسازی). ترجمه صفری، ح. (1398). رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رشت.
3- آهــور، ا.، و جاجرمی، ک. (1392). از بازار تــا مگامال. آمایش محیط، 6(20)، 145-176.
4- بحرینی، ح. (1398). تحلیل مبانی نظری طراحی شهری معاصر، دانشگاه تهران، تهران.
5- پاکزاد، ج. (1393). مقالاتی در باب مفاهیم معماری و طراحی شهری. انتشارات شهیدی. تهران.
6- جاوید، م. ه.، حسینی پور، سید ع.، پیرزاده، ب. (1392). فضاهای عمومی شهری (از نظریه ه اتا فلسفه اندیشی فضایی)، ناشر سخن گستر، مشهد.
7- جیکوپز، ج. (1996). مرگ وزندگی شهرهای بزرگ آمریکا. ترجمه افلاطونی، آ.، و پارسی، ح. مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران. تهران.
8- راپو‌پورت، ا. (1977). فرهنگ، معماری و طراحی. ترجمه برزگر، م.، و یوسف‌نیاپاشا، م. (1391). انتشارات شلفین. ساری.
9- سنجری، آ.، بستانیان، آ.، و بازیار، ر. (1395). نقش بازارهای سنتی در ارتقاء تعاملات اجتماعی در فضاهای جمعی شهری (مطالعه موردی: بازار وکیل شیراز). سومین کنگره بین‌المللی پایداری در معماری و شهرسازی.
10- فرانسیس، ت. (1990). شهرسازی شهروندگرا. ترجمه احمدی‌نژاد، م. (1381). نشر خاک. اصفهان.
11- فلاح، ز.، و اسفندیاری فرد، ا. (1397). شناخت الگوهای حرکتی معماری بازار و امکان تعاملات اجتماعی در مجتمع‌های تجاری. سومین کنفرانس بین‌المللی عمران، معماری و طراحی شهری، تبریز.
12- قربانی، م.، و علیان نژادی، م. (1396). عوامل کیفی تأثیرگذار بر تعاملات اجتماعی در طراحی مجتمع‌های تجاری. کنفرانس بین‌المللی عمران، معماری و شهرسازی ایران معاصر، تهران.
13- قمشهء، پ.، و میرزایی، و. (1396). بررسی عناصر و ساختار کالبدی بازارهای سنتی در شکل‌گیری روابط اجتماعی و تعاملات شهروندی (نمونه موردی بازار اراک در دوره قاجار). سومین کنفرانس سالانه پژوهش‌های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری، شیراز.
14- گلکار، ک. (1378). کندو کاوی در تعریف طراحی شهری. مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران. مؤسسه فرهنگی هنری ثمین نوین تهران، تهران.
15- لاندری، چ.، و بیانچینی، ف. (2001). شهر خلاق. ترجمه هاشمی، ع.، و فراهانی، ف. انتشارات آذرخش. تهران.
16- لینچ، ک. (1960). سیمای شهر. ترجمه مزینی، م. (1374). مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران. تهران.
17- مارکوس، ک.، و فرانسیس، ک. (1990). مکان‌های مردمی: راهنمای طراحی فضاهای باز عمومی. ترجمه مفیدی‌نژاد، ن. (1394). کتابکده کسری. مشهد.
18- مازلو، ا. (1401). نظریه های روانشناسی .(نظریه سلسله مراتب نیازهای ابراهام مازلو)، مجله فرزانش.
19- محمودی، پ.، و صاحبیان، ی. (1393). بررسی تعاملات اجتماعی در بازارهای سنتی در مقایسه با مراکزخرید امروزی (نمونه موردی بازارهای شهر همدان). همایش ملی معماری، عمران و توسعه نوین شهری، تبریز.
20- مدنی پور، ع. (1392). طراحی فضای شهری. ترجمه: مرتضایی، ف. انتشارات سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران. تهران.
21- موسوی عبدالهی. س.، و مهری تالارپشتی. س. (1393). تأثیر هویت بر تعاملات اجتماعی در فضاهای عمومی شهری. اولین همایش ملی مهندسی عمران، شهرسازی و توسعه پایدار.
22- هاشم نیا، م. م. (1396). اثربخشی تعاملات و ارتباطات اجتماعی در ایجاد فضا بازارهای تاریخی، سنتی و مدرن (نمونه موردی مراکز تجاری زاهدان). سومین همایش بین‌المللی معماری عمران و شهرسازی در آغاز هزاره سوم، تهران.
23- Gehl, J. (1987). Life between buildings (Vol. 23). New York: Van Nostrand Reinhold.