الگوگیری از بازارهای سنتی ایران در طراحی مجتمع‌های تجاری با رویکرد ارتقای تعاملات اجتماعی
الموضوعات :
فرزین توکلی
1
(ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ ﻣﻌﻤﺎرى، داﻧﺸﻜﺪه هنر و ﻣﻌﻤﺎرى، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ واﺣﺪ ﺗﻬﺮان شرق، تهران، اﻳﺮان.)
سعید عظمتی
2
(استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
سارا زهری
3
(دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق)
الکلمات المفتاحية: بازارهای سنتی, مجتمع‌های تجاری, تعاملات اجتماعی. ,
ملخص المقالة :
بازارهای سنتی از دیرباز تاکنون هسته اصلی تشکل و تعامل در فضای اجتماعی و اقتصادی شهرها به شمار می‌روند. امروزه مجتمع‌های تجاری بستر و فضای مناسبی جهت برقراری روابط اجتماعی هستند. در این مجموعه‌ها فعالیت اصناف و همگانی بودن، می‌تواند منجر به حضور مردم در فضا و زمینه ساز محیطی برای ارتقای تعاملات و نشاط و پویایی و رشد اجتماعی شهر می‌گردد. مقاله حاضر قصد دارد با توجه به الگوی بازارهای سنتی در راستای ارتقای تعاملات اجتماعی در مجتمع‌های تجاری به راهکارهایی دست یابد. روش تحقیق مقاله حاضر ترکیبی است که در بخش اول با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و مشاهده و بررسی نمونه موردی بازار اصفهان مؤلفه‌های کالبدی بازار استخراج و در بخش دوم از طریق مصاحبه باز با دوازده نفر از متخصصین حوزه معماری به روش گلوله برفی مؤلفه‌های مؤثر مشخص گردید. در مرحله بعد به روش کمی با استفاده از پرسشنامه که میان کاربران فضاهای تجاری منطقه ۵ توزیع شده، داده‌های به دست آمده از نمونه موردی مورد تحلیل قرار گرفت تا مؤلفه‌های قابل استفاده در مجتمع‌های تجاری امروزی شناسایی شود. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که استفاده از مؤلفه‌های حس مکان، سرزندگی، و نفوذپذیری و تنوع فضایی در طراحی مجتمع‌های تجاری می‌تواند موجب ارتقای تعاملات اجتماعی در کاربران از این فضاها گردد
1- آقاجانی، ه. (1395). طراحی مجتمع تجاری تفریحی اداری در سه‌راهی ولیعصر شــهر تبریز. پایان‌نامه کارشناسی ارشـد معماری. دانشگاه آزاد اسلامی تبریز.
2- آل‌سید، ک.، ترنر، آ.، و هیلیر، ب. (1996). روش تحقیق به شیوه چیدمان فضایی: شبیه‌سازی رایانه‌ای با تأکید بر تأثیر، ریخت‌شناسی بر رفتار انسان در محیط (روانشناسی محیط در معماری و شهرسازی). ترجمه صفری، ح. (1398). رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رشت.
3- آهــور، ا.، و جاجرمی، ک. (1392). از بازار تــا مگامال. آمایش محیط، 6(20)، 145-176.
4- بحرینی، ح. (1398). تحلیل مبانی نظری طراحی شهری معاصر، دانشگاه تهران، تهران.
5- پاکزاد، ج. (1393). مقالاتی در باب مفاهیم معماری و طراحی شهری. انتشارات شهیدی. تهران.
6- جاوید، م. ه.، حسینی پور، سید ع.، پیرزاده، ب. (1392). فضاهای عمومی شهری (از نظریه ه اتا فلسفه اندیشی فضایی)، ناشر سخن گستر، مشهد.
7- جیکوپز، ج. (1996). مرگ وزندگی شهرهای بزرگ آمریکا. ترجمه افلاطونی، آ.، و پارسی، ح. مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران. تهران.
8- راپو‌پورت، ا. (1977). فرهنگ، معماری و طراحی. ترجمه برزگر، م.، و یوسف‌نیاپاشا، م. (1391). انتشارات شلفین. ساری.
9- سنجری، آ.، بستانیان، آ.، و بازیار، ر. (1395). نقش بازارهای سنتی در ارتقاء تعاملات اجتماعی در فضاهای جمعی شهری (مطالعه موردی: بازار وکیل شیراز). سومین کنگره بین‌المللی پایداری در معماری و شهرسازی.
10- فرانسیس، ت. (1990). شهرسازی شهروندگرا. ترجمه احمدی‌نژاد، م. (1381). نشر خاک. اصفهان.
11- فلاح، ز.، و اسفندیاری فرد، ا. (1397). شناخت الگوهای حرکتی معماری بازار و امکان تعاملات اجتماعی در مجتمع‌های تجاری. سومین کنفرانس بین‌المللی عمران، معماری و طراحی شهری، تبریز.
12- قربانی، م.، و علیان نژادی، م. (1396). عوامل کیفی تأثیرگذار بر تعاملات اجتماعی در طراحی مجتمع‌های تجاری. کنفرانس بین‌المللی عمران، معماری و شهرسازی ایران معاصر، تهران.
13- قمشهء، پ.، و میرزایی، و. (1396). بررسی عناصر و ساختار کالبدی بازارهای سنتی در شکل‌گیری روابط اجتماعی و تعاملات شهروندی (نمونه موردی بازار اراک در دوره قاجار). سومین کنفرانس سالانه پژوهش‌های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری، شیراز.
14- گلکار، ک. (1378). کندو کاوی در تعریف طراحی شهری. مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران. مؤسسه فرهنگی هنری ثمین نوین تهران، تهران.
15- لاندری، چ.، و بیانچینی، ف. (2001). شهر خلاق. ترجمه هاشمی، ع.، و فراهانی، ف. انتشارات آذرخش. تهران.
16- لینچ، ک. (1960). سیمای شهر. ترجمه مزینی، م. (1374). مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران. تهران.
17- مارکوس، ک.، و فرانسیس، ک. (1990). مکان‌های مردمی: راهنمای طراحی فضاهای باز عمومی. ترجمه مفیدی‌نژاد، ن. (1394). کتابکده کسری. مشهد.
18- مازلو، ا. (1401). نظریه های روانشناسی .(نظریه سلسله مراتب نیازهای ابراهام مازلو)، مجله فرزانش.
19- محمودی، پ.، و صاحبیان، ی. (1393). بررسی تعاملات اجتماعی در بازارهای سنتی در مقایسه با مراکزخرید امروزی (نمونه موردی بازارهای شهر همدان). همایش ملی معماری، عمران و توسعه نوین شهری، تبریز.
20- مدنی پور، ع. (1392). طراحی فضای شهری. ترجمه: مرتضایی، ف. انتشارات سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران. تهران.
21- موسوی عبدالهی. س.، و مهری تالارپشتی. س. (1393). تأثیر هویت بر تعاملات اجتماعی در فضاهای عمومی شهری. اولین همایش ملی مهندسی عمران، شهرسازی و توسعه پایدار.
22- هاشم نیا، م. م. (1396). اثربخشی تعاملات و ارتباطات اجتماعی در ایجاد فضا بازارهای تاریخی، سنتی و مدرن (نمونه موردی مراکز تجاری زاهدان). سومین همایش بین‌المللی معماری عمران و شهرسازی در آغاز هزاره سوم، تهران.
23- Gehl, J. (1987). Life between buildings (Vol. 23). New York: Van Nostrand Reinhold.