ارائه مدل کاربردی طراحی فضاهای شهری زیست¬پذیر شاد با رویکرد ارتقای کیفیت زندگی در محله تجریش
محورهای موضوعی :هما رمضانی 1 , کیانوش حسنی 2 *
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد یادگار امام خمینی (ره)، شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد یادگار امام خمینی (ره)، شهرری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)
کلید واژه: زیست¬پذیری, کیفیت زندگی, مدل‌های شهری, تجریش, عملکردهای شهری,
چکیده مقاله :
امروزه در اکثر کشورهای توسعه‌یافته زیست پذیری به‌عنوان یک اصل در چهارچوب پایداری موردبحث قرار می‌گیرد. همچنین استدلال می‌شود که ارزیابی زیست‌پذیری، می‌تواند با ارائه یک روش قابل توصیف، برای ارزیابی محیط‌های شهری و کیفیت آن‌ها، با رویکردهای گوناگون به اجرای برخی از برنامه‌های جدید شهری کمک کرد. ﮐﯿﻔﯿﺖ ﯾﮑﯽ از ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ ﻣﺤﻮری ﻃﺮاﺣﯽ ﺷﻬﺮی ﺑﻮده که از اﻫﻤﯿﺖ ﻧﻈﺮی و عملی ﻓﺮاواﻧﯽ ﺑﺮﺧﻮردار است در ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ باهدف ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ تحقق‌پذیری ﺷﻬﺮ ﺷﺎد و ﺗﺒﯿﯿﻦ اﻟﮕﻮي دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ آن که دارای ماهیت توسعه‌ای-کاربردی است، تلاش بر این بود با تجزیه‌وتحلیل فضای مکانی یعنی محدوده تجریش و قرار دادن خط‌مشی برای ایجاد محیط‌های شاد به تدوین یک چهارچوب نظری جهت تبیین مفهوم شادی در محیط پرداخته و با معرفی و بازشناسی مؤلفه‌های سازنده آن مدلی ارائه گردد تا به‌واسطه از آن راهکارهایی با عنوان سیاست‌های طراحی استخراج شود. لذا پس از مرور شاخص‌های کیفیت و از طریق معیارهای برگزیده مرتبط با شادی، به بررسی شاخصه‌ها در چهار بعد تأثیرگذار پرداخته‌شده است که با تکیه‌بر فن تهران (فنون چشم‌انداز سازی) به‌صورت قرار دادن چکیده‌ای از مطالعات، در چهارچوب مفهومی پیشنهادی فن مذکور، ساماندهی شده و پس از سنجش وضعیت استخراج‌شده نتایج حاکی از آن بود که علاوه بر سه مرحله اصلی شناخت وضعیت موجود، شناخت آینده پیش رو، اتصال میان گذشته و آینده که در فرهنگ شهرسازی با عنوان زیست پذیری یاد می‌شود، فاز پنجم تحلیل با سه مؤلفه اصلی، هویت، ساختار و معنا به میان آمده که پاسخگو به سیاست‌های چهار بعد اصلی خواهد بود.
Today, in most developed countries, habitability is discussed as a principle in the context of sustainability. It is also argued that viability assessment can help implement new urban plans by providing a descriptive method for assessing urban environments and their quality, and varied approaches. Living quality is one of the main concepts of urban design, which has practical and theoretical importance. In this research, an attempt was made to formulate a theoretical framework to explain the concept of happiness in the environment by analyzing the scope of Tajrish and placing a policy for creating happy environments. Then, by introducing and recognizing its constituent components, a model should be presented in order to extract solutions called design policies. Therefore, after reviewing the quality indicators through selected criteria related to happiness, they have been studied in four influential dimensions. By measuring the extracted situation, the results showed that in addition to the three main stages of knowing the current situation, knowing the future ahead, the connection between the past and the future, which in urban culture is called livability, the fifth phase of analysis with three main components including, Identity, structure, and meaning have emerged that will be responsive to the policies of the four main dimensions.
1- بهرامی، ب.، و خسروی، آ. (1394). ارزیابی عوامل مؤثر در ارتقای کیفیت گردش پیاده در داخل و خارج مراکز خرید شهری مطالعۀ موردی: مجتمع تجاری کردستان- سنندج. نشریه هنرهای زیبا، 20(1)، 100-91.
2- ﭘﺎﮐﺰاد، ج (1391). راﻫﻨﻤﺎي ﻃﺮاﺣﯽ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي در اﯾﺮان. اﻧﺘﺸﺎرات ﺷﻬﯿﺪي..
3- پوراحد، ا.، حاتمی¬نژاد، ح.، زیاری، ک.، و علیجانی، س. (1398). نگرشی جدید بر زیست¬پذیری شهری تهران: آسایش حرارتی شرط اولیه برای ارتقاء کیفیت (نمونه موردی منطقه 22 تهران). نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 6(2)،110- 89.
4- حاتمی¬نژاد، ح.، خسروی‌کردستانی، ف.، و تابعی، ن. (1396). مقدمه‌ای بر زیست‌پذیری شهری راهبردی نوین در برنامه‌ریزی شهری. تهران: نشر آراد کتاب.
5- حیدری، م.، شماعی، ع.، ساسان پور، ف.، سلیمانی، م.، و احدنژاد روشتی، م. (1396). تحلیل عوامل موثر بر زیست¬پذیری بافت¬های فرسوده شهری (مطالعه موردی: بافت فرسوده بخش مرکزی شهر زنجان). نشریه پژوهش¬های جغرافیای انسانی، 17(57)، 25-1.
6- رجبی امیرآباد، ر.، و رحمانی، ب. (1399). نقش فضاهای شهری در ارتقای کیفیت زندگی (مطالعه موردی شهر ملایر). فصلنامه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 20(58)، 319-337.
7- رهنمایی، م.، و اشرفی، ی. (1386). فضاهایﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﻬﺮ و ﻧﻘﺶ ﺷﻜﻞ آن در ﻣﺪﻧﻲ ﮔﻴﺮي ﺟﺎﻣﻌﻪ از دیدگاه برنامه ریزی شهری. نشریه علمی پژوهشی اﻧﺠﻤﻦ جغرافیایی ایران، 5(14 و 15)، 23-46.
8- شیخی، ح.، و رضایی، م. (1396). ارزیابی کیفیت محیطی فضاهای شهری پیاده مدار و پاسخ¬دهی اجتماعی (نمونه موردی: خیابان فردوسی شهر ایلام). فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش و برنامه¬ریزی شهری، 8(29)، 83-98.
9- طرح تفصیلی منطقه یک تهران. (1386). نهاد مدیریت برنامه ریزی تهیه طرح های توسعه شهری تهران. وزارت مسکن و شهرسازی – شهرداری تهران.
10- عیسی¬لو، ع.، بیات، م.، و بهرامی، ع. (1393). انگیزه زیست¬پذیری رهیافتی نووین جهت ارتقای کیفیت زندگی در جوامع روستایی (مطالعه موردی: شهرستان قم، بخش کهک). فصلنامه مسكن و محيط روستا، 146، 120 -107.
11- قاسم¬پور، آ.، و امجدی ملائی، ع. (1396). زیست¬پذیری فضاهای شهری. تهران: انتشارات سخنوران.
12- قلمبر دزفولی، م.، و نقی¬زاده ، م. (1392). طراحی فضای شهری به منظور ارتقاء تعامالت اجتماعی. انتشارات هویت شهر، 17(8)، 24- 15.
13- کریمخانی، ح. (1398). ارائه مدل كاربردی طراحي فضاهای شهری زيست¬پذير شاد با رويکرد ارتقای كیفیت زندگي ساكنین (نمونه موردی: رودهن). پایان¬نامه کارشناسی ارشد، رشته معماری. دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی شهر ری.
14- گلکار، ک. (1385). نشاط و سرزندگی در شهر به کمک طراحی شهری. نشریه شهر نگار، 7(39)، 28-24.
15- لینچ ،ک. (1387). سیمای شهر. ترجمه مزینی، م. چاپ هشتم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
16- مونتگمری، چ. (1396). شهر شاد. ترجمه حاتمی‌نژاد ح،. سلیمان¬زاده، م.، و فتوحی مهربان، ب. تهران: انتشارات آراد کتاب.
17- ورحیدرشیرازی، ف. (1394). ارتقاء سرزندگی و حس تعلق به مکان در فضاهای شهری مطالعه موردی: منطقه 5 شهر اصفهان. اولین کنفرانس سالانه پژوهش¬های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری یزد.
18- یزدانی، م. (1397). کیفیت زندگی شهری: تعاریف، شاخص¬ها، سازه¬ها ارزیابی تطبیقی و راهبردها. تهران: انتشارات تیسا.
19- Adams, M. (2014). Quality of urban spaces and wellbeing. Wellbeing: A complete reference guide, 1-21.
20- Ballas, D., & Tranmer, M. (2012). Happy people or happy places? A multilevel modeling approach to the analysis of happiness and well-being. International Regional Science Review, 35(1), 70-102.
21- Carmona, M., Heath, T., Oc, T. & Tiesdell, S. (2010). Public Places-Urban Spaces. Architectural Press: Oxford.
22- Chao Q. L. (2017). A Place between Architecture and Happiness: Urban design for joy and well-being. March Architectural Design (International) Department of Architecture University of Strathclyde.
23- Costanza, R., Fisher, B., Ali, S., Beer, C., Bond, L., Boumans, R., ... & Snapp, R. (2008). An integrative approach to quality of life measurement, research, and policy. SAPI EN. S. Surveys and Perspectives Integrating Environment and Society, (1.1).
24- IRISS C.N.R. (2017). The role of public space to achieve urban happiness, DiARC University of Naples Federico II, Naples, Italy. WIT Transactions on State of the Art in Science and Engineering, 96.
25- Jacobes, J. (1961). The Death and Life of Great American Cities. Random House Publishers, New York.
26- Madanipour, A. (2003). Public and private spaces of the city. Routledge.
27- Michalos, A. C. (Ed.). (2014). Encyclopedia of quality of life and well-being research (pp. 311-1). Dordrecht: Springer Netherlands.
28- Ngesan, M. R., & Karim, H. A. (2012). Impact of night commercial activities towards quality of life of urban residents. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 35, 546-555.
29- Rose, G. (1995). Place and identity: A sense of place. A place in the world?: places, cultures and globalization, 87-132.