واکاوی نقش نفوذپذیری فضا در افزایش تعاملات اجتماعی در مراکز فرهنگی و هنری
محورهای موضوعی :پرستو عبادزاده 1 , سارا دشت گرد 2 * , وحدانه فولادی 3
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد هشتگرد، هشتگرد، ایران.
3 - استادیار، گروه معماری، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه ازاد اسلامی، تهران، ایران.
کلید واژه: فرهنگ, مرکز فرهنگی, نفوذپذیری, تعاملات اجتماعی, معماری نفوذپذیر.,
چکیده مقاله :
بهره‌گیری از ﻃﺮاﺣﯽ نفوذپذیر، ﺗﺠﻬﯿﺰات ﻗﺎﺑﻞﺗﻨﻈﯿﻢ و تنوع کارکردی متنوع، تعاملات اجتماعی در اماکن فرهنگی هنری را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ. مراکز فرهنگی ﻓﺮﺻﺖﻫﺎی ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪ ﻓﺮدی ﺑﺮای افراد ﻓﺮاﻫﻢ می‌کند ﺗﺎ در ﻣﺤﯿﻄﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺗﺮ، جذاب‌تر و نشاط¬آورتر ﺗﻌﺎﻣﻞ داﺷﺘﻪ و مهارت‌های ﺧﻮد را بتواند پیدا، شکوفا و توسعه دﻫﻨﺪ. همچنین استفاده از آﯾﺘﻢﻫﺎی ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ و چندمنظوره و ﻓﻀﺎﻫﺎی ﭼﻨﺪعملکردی در ﮐﻨﺎر ﻓﻀﺎﻫﺎی ﺧﺎص، اﯾﻦ نفوذپذیری را ﺗﻘﻮﯾﺖ کرده و این روﯾﮑﺮد ﺑﻪ محیط‌های فرهنگی ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ با توجه ﺑﻪ شرایط فرهنگی، پاسخ گوی ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﻣﺘﻨﻮع افراد باشد. بهره‌گیری از ﺗﺠرﺑﯿﺎت ﺟﻬﺎﻧﯽ در ﻃﺮاﺣﯽ مراکز فرهنگی ﺟﺪﯾﺪ و ﮐﺎرﺑﺮﻣﺤﻮر باعث شده تا در ایران بسیار مورد توجه و ﻣﻔﯿﺪ واﻗﻊ ﺷﻮد. ﻫﺪف از اﯾﻦ پژوهش، مطالعه مؤلفه‌های تأثیرگذار جهت دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻓﻀﺎﯾﯽ ﻣﻄﻠﻮب ﺑﻪ منظور طراحی مرکز فرهنگی نفوذپذیر می‌باشد. این تحقیق از نوع پژوهشی –کاربردی بوده و روش تحقیق آن به‌صورت توصیفی و کیفی انجام شده و مطالب تحقیق بر مبنای مطالعات اسنادی، روش کتابخانه‌ای، مرور متون، منابع و تحلیل آن‌ها انجام شده. ﻣﺮور ﻣﻘﺎﻻت، ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﻣﻮﻓﻖ در داﺧﻞ و ﺧﺎرج از ایران ﻧﺸﺎن می‌دهد ﮐﻪ ﻃﺮاﺣﯽ ﻣﻌﻤﺎری و ﻓﺮم، ﺗﻮﺟﻪ، ﺣﺮﮐﺖ و ﺳﯿﺮﮐﻮﻻﺳﯿﻮن، اﯾﺠﺎد ارﺗﺒﺎط درون و ﺑﺮون، ﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ تأثیرگذار در ﻃﺮاﺣﯽ ﻓﻀﺎﻫﺎی نفوذپذیر کمک کرده و ﺑﺎﻋﺚ ﺷﮑﻮﻓﺎﯾﯽ، ﺧﻼﻗﯿﺖ و افزایش ﺗﻌﺎﻣﻼت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﯿﻦ افراد، در مراکز فرهنگی هنری ﻣﯽﺷﻮد، علاوه بر این در مراکز فرهنگی موقعیت‌های بسیاری جهت تعاملات اجتماعی وجود دارد.
The use of permeable design, adaptable equipment, and diverse multifunctional spaces facilitates social interactions in cultural and artistic centers. Such centers provide individuals with unique opportunities to interact in social, engaging, and dynamic environments where they can discover, cultivate, and develop their skills. Additionally, employing portable and multipurpose items alongside multifunctional spaces strengthens spatial permeability. This approach enables cultural environments to cater to the diverse needs of individuals while considering cultural conditions. Drawing on global experiences in designing user-centered cultural centers has proven to be highly valuable and applicable in Iran.The aim of this study is to examine the influential components for achieving desirable spatial quality in designing permeable cultural centers. This research is applied and employs descriptive and qualitative methods, relying on documentary studies, literature reviews, and analysis of existing resources. A review of articles and successful case studies from inside and outside Iran indicates that architectural design, movement and circulation patterns, integration of indoor and outdoor spaces, and attention to effective elements in permeable space design contribute to fostering creativity, social interaction, and individual flourishing in cultural and artistic centers. Furthermore, cultural centers provide numerous opportunities for social interactions.
1- امین زاده گوهرریزی، بهرام؛ و بدر، سیامک(2013). تحلیل شاخص‌های نفوذپذیری در بافت‌های شهری.
2- امامی، صابر(2009). حافظ و هویت فرهنگی ایران.
3- آشوری، داریوش(1380). تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ. تهران: ناشر آگاه سپهر خرد.
4- پیراحمدی، مهسا؛ ماجدی، حمید؛ و زرآبادی، زهرا(1398). نقش باززنده‌سازی هویت در برقراری نظم و امنیت اجتماعی با رویکرد فرهنگ و هنر. پژوهش‌نامه جغرافیایی انتظامی.
5- تفضلی فرد، نگار(1392). بررسی عوامل تأثیرگذار در طراحی مراکز هنری از آرای هنرمندان، جهت ارتقا و توسعه‌ی فرهنگی در شهرسازی معاصر (نمونه موردی: شهر تبریز).
6- قربانی درزی محله، رحمان؛ زارعی، حسن؛ فلاح‌زاده، علی(2022). بررسی جایگاه موانع فرهنگی در عدم تحقق حقوق شهروندی در ایران. جامعه‌شناسی سیاسی ایران، 21(5)، 1121-1136.
7- خانی زاده، محمدعلی(1397). سنجش مؤلفه‌های مؤثر بر رضایتمندی ساکنین از محیط سکونت در بافت‌های فرسوده و تاریخی نمونه موردی: محله سرشور مشهد، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیا.
8- جلالی‌راد، محمدصادق؛ و سپهرنیا، رزیتا(2017). شاخص‌های فرهنگ سیاسی جمهوری اسلامی ایران در بعد خرد از دیدگاه نخبگان. جستارهای سیاسی معاصر، 8(25)، 85-105. doi:10.30465/cps.2017.2935
9- زنگی‌آبادی، علی؛ و سعیدپور، شراره(2016). تحلیل فضایی پراکنش مراکز فرهنگی و مکان‌یابی بهینه آن. پژوهش موردی: شهر سقز. فصلنامه علمی پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، 7(13)، 81-94.
dor:20.1001.1.25383930.1395.7.13.6.6
10- زياري، كرامت اله(1382). سنجش درجه توسعه‌یافتگی فرهنگي استان‌های ايران.
11- سعادتی وقار، پوریا؛ فرخی، امیرمحمد؛ سجادزاده، حسن؛ و علیتاجر، سعید (2019). سنجش اجتماع‌پذیری محیط شهری از طریق تطبیق نقشه‌های شناختی و نقشه‌های پیکره‌بندی فضایی.
12- صاحبی، محمدجواد(1384) مناسبات دین و فرهنگ در جامعه ایران. تهران: انتشارات وزارت فرهنگ.
13- طاهری، نوید(1401). تلاشی در جهت تعریف معماری معاصر ایران با نگاهی به مسیر طی شده در طی هشت دهه اخیر، برنامه پادکست.
14- نصر، طاهر؛ و کاکایی، فاطمه(2022). بررسی میزان راندمان عملکردی در معماری خانه‌های دوره‌ی پهلوی اول ایران بر اساس شاخص‌های نحوی فضا در منطق فازی؛ مطالعه موردی: شهر شیراز. مسکن و محیط روستا، 41(177)، 75-88.
15- عبوری، محدثه؛ و نگارستان، فرزین(1394). طراحی مجموعه‌های تفریحی توریستی و توسعه اکوتوریسم پایدار و کاهش اثرات محیط زیست. کنگره بین‌المللی پایداری در معماری و شهرسازی معاصر خاورمیانه.
16- فلاحت، محمدصادق(1385). مفهوم حس مکان و عوامل شکل‌دهنده آن. تهران: نشریه هنر‌های زیبا، 1(26).
17- فوکویاما، فرانسیس(1384). سرمایه اجتماعی و جامعه معدنی. ترجمه احمد خاکباز. تهران: انتشارات شیرازه.
18- محمود، آروین؛ و پوراحمد، قانع(1398). ارزیابی بهره‌گیری از قابلیت‌های هنر عمومی در بازآفرینی فرهنگ مبنا. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی.
19- موسوی، میرسعید؛ و زاهدیان، المیرا(2013). عوامل مؤثر در تعاملات اجتماعی زنان در فضاهای شهری نمونه موردی: پیاده‌گذر شهریار کوی ولی‌عصر شهر تبریز.
20- نقاصان محمدی، محمدرضا(1399). زمینه گرایی فرهنگی در مداخلات بافت تاریخی ابر کوه. فصلنامه فرهنگی اجتماعی فرهنگ یزد.
21- یگانه پارسا، زهره؛ و رحیمی، رابعه(1401). طراحی مجموعه فرهنگی با رویکرد معماری بومی در رشت.