فرهنگ مصرفی در مجتمع های تجاری کلان شهرهای ایران
الموضوعات :مهدی فلاحی 1 , هانا یزدانفر 2 *
1 - کارشناسی ارشد معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر تهران، تهران، ایران.
2 - استادیار مدعو گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: فرهنگ مصرفی, مجتمع‌های تجاری, کلان‌شهرهای ایران, جهانی‌شدن, تحولات اقتصادی.,
ملخص المقالة :
پژوهش حاضر به بررسی فرهنگ مصرفی در مجتمع‌های تجاری کلان‌شهرهای ایران پرداخته است. در دو دهه اخیر، کلان‌شهرهای ایران شاهد تحولات عمده‌ای در ساخت و ساز مجتمع‌های تجاری بوده‌اند که این فضاها به‌عنوان نمادهای اجتماعی و فرهنگی نیز مورد توجه قرار گرفته‌اند. هدف این تحقیق تحلیل عوامل مؤثر بر شکل‌گیری فرهنگ مصرفی در این مجتمع‌ها و تأثیرات اجتماعی، فرهنگی، و اقتصادی آن‌ها است. مسئله اصلی این مقاله بررسی نحوه تأثیرگذاری تحولات اقتصادی، جهانی‌شدن، تغییرات اجتماعی، و فناوری‌های نوین بر فرهنگ مصرفی در مجتمع‌های تجاری کلان‌شهرها است. از این رو سؤال تحقیق به‌طور خاص به این موضوع می‌پردازد که چگونه این عوامل باعث تغییر در الگوی مصرف و رفتارهای خرید افراد شده و چه تأثیراتی بر تعاملات اجتماعی و هویت فرهنگی دارند. روش تحقیق شامل تحلیل و بررسی متون موجود، مصاحبه با متخصصان، و ارزیابی داده‌های میدانی از مجتمع‌های تجاری مختلف است. این روش به بررسی تغییرات اقتصادی و اجتماعی و نحوه تأثیر آن‌ها بر الگوی مصرف مردم می‌پردازد و تأثیرات فناوری و جهانی‌شدن بر ذائقه مصرفی را نیز تحلیل می‌نماید. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که مجتمع‌های تجاری نه تنها به‌عنوان مراکز خرید، بلکه به‌عنوان فضاهای اجتماعی و فرهنگی مهمی در جامعه ایفای نقش می‌نمایند. از طرفی تحولات اقتصادی و افزایش درآمد خانوارها منجر به افزایش تقاضا برای کالاهای لوکس شده، این در حالیست که جهانی‌شدن و فناوری‌های نوین به تغییر ذائقه مصرفی افراد در این حیطه دامن می‌زند. در این راستا این مجتمع‌ها ضمن فراهم آوردن فرصت هایی جهت برقراری تعاملات اجتماعی و فرهنگی به توسعه اقتصادی شهرها نیز کمک شایانی می‌نماید.
1- بودریار، ژان(1390). جامعه مصرفی. ترجمه پیروز ایزدی. تهران: ثالث.
2- بودریار، ژان(1393). آمریکا. ترجمه عرفان ثابتی. تهران: ققنوس.
3- حبیبی، لیلا؛ و مجمودی¬پاتی، فرزین(1396). از بازار تا پاساژ: تحلیلی بر سیر تحولات فضاهای تجاری مدرن در شهر تهران. باغ نظر، 14(49)، 45-56.
4- خزائیان، سیما؛ نیازی، محسن؛ و عمرانی¬پور، علی(1400). مطالعه تطبیقی رابطه معماری، مصرف و فرهنگ در خانه‌های دو بافت قدیم و جدید شهر همدان. فصلنامه هویت شهر، 15(45)، 35-48. doi:10.30495/HOVIATSHAHR.2021.15655
5- سامانی¬نژاد، محمدجواد؛ خداکرمیان گیلان، ندا؛ و بابایی¬فرد، اسدالله(1402). نقش شهرهای مصرفی در زندگی شهروندان با رویکرد مردم‌نگارانه (موردمطالعه: شهر کرمانشاه). فصلنامه پژوهش¬های معماری نوین، 4(2)، 7-22. dor:20.1001.1.28209818.1401.2.4.2.3
6- عسگری، علی(1402). مقایسه الگوی ذهنی معماران با کاربران جهت افزایش تعلق به مکان در فضاهای اجتماع‌پذیر تجاری، موردهای مطالعاتی: محوطه‌ی کافه-رستوران‌های دو مجتمع رویال و گلستان در شهرک غرب تهران. آرمان‌شهر، 16(42)، 135-144. doi:10.22034/aaud.2023.271382.2414
7- عسگری، علی؛ و فتحی، راضیه(1401). نقش ابزارهای طراحی در کیفیت ایده¬پردازی و ارائه طرح¬های معماری. باغ نظر، 10(113)، 87-104. doi:10.22034/bagh.2022.319442.5068
8- مامفورد، لوییز(1386). فرهنگ شهرها. ترجمه عارف اقوامی مقدم. تهران: مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.
9- محمدی سالک، مریم؛ و عسگری، علی(1401). عوامل مؤثر در تحقق‌پذیری مکان سوم در فضاهای غیررسمی و اجتماع‌پذیر شهری؛ (نمونه‌ی موردی: فضاهای نشستن غیررسمی درون مجتمع‌های فرهنگی و تجاری تهران). توسعه پایدار شهری، 3(4)، 83-97. doi:10.22034/usd.2022.698441
10- Baydar, G. (2004). The cultural burden of architecture. Journal of architectural education, 57(4), 19-27. doi:10.1162/104648804323085446
11- Corrigan, P. (1997). The sociology of consumption: An introduction. Sage.
12- Cowan, R. (2005). The dictionary of urbanism. Streetwise Press.
13- Dear, M., & Flusty, S. (2002). The spaces of postmodernity: readings in human geography.
14- Gottdiener, M. (2000). New forms of consumption: Consumers, culture, and commodification. Rowman & Littlefield.
15- Miles, M. (2007). Cities and cultures. Routledge.
16- Miles, S. (2010). Spaces for consumption: Pleasure and placelessness in the post-industrial city. SAGE Publications.
17- Ritzer, G. (Ed.). (2007). The Blackwell encyclopedia of sociology (Vol. 1479). Malden, MA: Blackwell.