معماری بومی در طراحی پایدار سکونتگاه‌های روستایی (نمونه موردی روستاهای وِنان و کهندان قم)
الموضوعات :
محسن گلریز
1
(گروه معماری دانشگاه شهاب دانش، قم، ايران. )
سید احسان موسوی
2
(گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد یادگار امام خمینی شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. )
الکلمات المفتاحية: معماری بومی, معماری پایدار, مسکن روستایی, اقلیم سرد و کوهستانی, ونان, کهندان.,
ملخص المقالة :
هنوز در روستاهای ایران با توجه به قدمت بالای آن و دارا بودن بافت باارزش می‌توان مجموعه‌ای متناسب و همگن را دید که در آن ارتباطات، عملکردها و کارکردهای فضاها در مسکن یک نظام اجتماعی اقتصادی و فرهنگی متناسب را در برگرفته باشد. روستاهای ونان و کهندان بافت نسبتاً ارزشمند ازنظر معماری بومی و درخور مطالعه هستند که گونه‌های موجود مسکن روستایی در این مقاله ازجمله نمونه‌های بررسی‌شده در این پژوهش محسوب می‌شوند. در این تحقیق ازآنجاکه می‌بایست به بررسی ویژگی‌های روستا پرداخته شود، روش کیفی برای توصیف داده‌ها و بررسی نمونه موردی و روش تحلیلی برای نتیجه‌گیری از داده‌های گردآوری‌شده است. در این بررسی روستاها ازنظر استقرار و سیما و منظر و بافت و مسکن موردمطالعه قرارگرفته‌اند و از دو دیدگاه ارزیابی الگوی اقلیمی و ارزیابی الگوی فضایی-عملکردی مورد تحلیل قرارگرفته‌اند. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد ویژگی‌های برجسته معماری بومی این روستاها شامل هماهنگی بافت با شیب زمین، تنظیم فضاهای مسکونی روستایی بر اساس نیازهای خانواده، توجه به عوامل اقلیمی و فرهنگ مردم روستا است. علاوه بر این، ثبت و مستندسازی این سکونتگاه‌ها باعث شده تا اسناد و مدارک مربوط به آن‌ها تهیه شود و در حفاظت از روستا و توسعه ساخت‌وسازهای آینده کمک کند.
1- اسپنانی، ع. (1387). اقلیم معماری جزیره کیش. پایان¬نامه کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان.
2- آرشیو بنیاد مسکن شهر قم (1395). طرح تفضیلی روستای کهندان و ونان.
3- رازجویان، م. (1381). آسایش به‌وسیله معماری همساز با اقلیم. انتشارات دانشگاه شهید بهشتی. تهران.
4- رکن¬الدین افتخاری، ع.، حاجی¬پور، م.، فتاحی، ا.، و پایدارکل سنگ، ا. (1391). بررسی میزان انطباق ساخت‌وسازهای جدید در نواحی روستایی با معماری بومی و میزان رضایتمندی ساکنین روستایی (نمونه موردی: بخش مرکزی شهرستان دلفان). مسکن و محیط روستا، 31(139)، 85-98.
5- سفلایی، ف. (1382). پایداری عناصر اقلیمی در معماری سنتی ایران. سومین همایش بهینه‌سازی مصرف سوخت.
6- سلیمانی، م. (1387). زمین و معماری پایدار. معماری و فرهنگ، 33، 33-36.
7- علی¬الحسابی، م. (1385). آموزش معماری روستا چرا و چگونه. صفه، 16(1)، 20-33.
8- ﻋﻠﯽ¬اﻟﺤﺴﺎﺑﯽ، م.، و راﻫﺐ، غ. (1387). ﺑﺮﭘﺎﯾﯽ ﺧﺎﻧﻪ روﺳﺘﺎﯾﯽ ﻓﺮاﯾﻨﺪي از ذﻫﻨﯿﺖ ﺗﺎ ﻋﯿﻨﯿﺖ. بهمن‌آبادی. تهران.
9- قبادیان، و. (1387). بررسی اقلیمی ابنیه سنتی ایران. انتشارات دانشگاه تهران. تهران.
10- مرادخانی، ا. (1388). بررسی چگونگی تجلی معماری پایدار در معماری بومی ایران. همایش ملی معماری پایدار همدان.
11- Vale, B., & Vale, R. )1996(. Green Architecture : Design for a Sustainable Future. London : Thames & Hudson Ltd.