بررسی عوامل مؤثر بر مشارکت عمومی کاربران و نظارت‌پذیری فضاها در پارک‌های شهری به منظور ارتقا سطح امنیت کودکان با استناد بر نظریه گراف‌ها (مطالعه موردی: پارک شفق تهران)
الموضوعات :سعید عظمتی 1 * , کیمیا جمشیدزاده 2
1 - واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، تهران.
الکلمات المفتاحية: امنیت کودکان, نظارت‌پذیری, فضاهای عمومی, مشارکت عمومی, پارک‌های شهری.,
ملخص المقالة :
نیاز به امنیت، همواره از بنیادی‌ترین نیازهاي انسان در جامعه بشري به شمار می‌رود. در این میان، ایمنی و امنیت گروه‌های آسیب‌پذیر و به‌ویژه کودکان به‌عنوان یکی از آسیب‌پذیرترین اقشار جامعه، از اهمیت خاصی برخوردار است. حضور فعال مردم در شهر از عوامل افزایش امنیت در فضای شهری است تسلط و دیدن فضا و دیده شدن توسط مردم موجب ایجاد حس امنیت است. پژوهش حاضر با روش ترکیبی کمی و کیفی با جامعه تحقیق متشکل از 25 نفر متخصص است که در چارچوب مصاحبه‌ای باز و به روش نمونه‌گیری هدفمند با تکنیک گلوله برفی انتخاب شد و به تحلیل دیدگاه‌ها در نرم‌افزار اس پی اس اس پرداخته شده است. در ادامه با توجه به ضرایب به‌دست‌آمده از متغیرهای پژوهش به تولید گراف‌ها توسط نرم‌افزار گفی پرداخته شد. در نهایت به کمک نرم‌افزار دپث مپ شاخص‌های استخراج‌شده مرحله اول و دوم نظرسنجی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت و به کمک نرم‌افزار آی گراف به انطباق تحلیل پلان‌ها با گراف‌های تولیدشده در مرحله قبل پرداخته شده است. نتایج به‌دست‌آمده نشان‌دهنده آن است که کاربران در انتخاب پارک‌های شهری جهت امنیت کودکان خود، بیشتر به دنبال فضاهایی هستند که در جذب افراد خصوصاً بزرگ‌سالان کارآمد بوده و به والدین اجازه نظارت‌پذیری بر فضا را می‌دهد هستند. همچنین با توجه به مطالعات صورت گرفته، فضاهای فرهنگی از بعد عملکرد با رتبه 4.46 در پارک‌های شهری عامل اصلی در جذب افراد جهت مشارکت عمومی می‌باشد.
1- ایران‌دوست، کیومرث؛ و غلامی زارچی، مصطفی(1394). ارتقای فرصت حضور و مشارکت مردم با استفاده از معرفی گونه‌های فضای عمومی شهر خلاق (نمونه موردی شهر یزد). معماری و شهرسازی (هنرهای زیبا)، 20(2)، 47-58. doi:10.22059/jfaup.2015.56717
2- بردی آنامرادنژاد، رحیم؛ و بلوری، زهره(1396). مؤلفه‌های تأثیرگذار در ارتقاء امنیت فضاهای عمومی (نمونه موردمطالعه: پارک‌های شهر آمل). آمایش محیط، 10(39)، 131-155.
3- بیبر، آن؛ و هیگینز، کاترین(۱۳۸۵). برنامه‌ریزی محیطی برای توسعه زمین. ترجمه بحرینی، ح. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
4- پاکزاد، جهانشاه(1386). سیر اندیشه‌ها در شهرسازي 2 از کمیت تا کیفی. تهران: شهیدی، آرمانشهر.
5- چپ‌نویس، پرگل؛ نسترن، مهین؛ و نوری، محمد(1399). تبیین و ارزیابی عوامل مؤثر بر ارتقای کیفیت فضاهای بازی کودکان در شهرها با تأکید بر جنبه‌های ایمنی و امنیت کودکان از دیدگاه والدین؛ موردمطالعه بوستان کودک شهر اصفهان. مرمت و معماری ایران (مرمت آثار و بافت‌های تاریخی فرهنگی)، 10(22)، 87-106. doi:10.52547/mmi.10.22.87
6- حاتمی¬نژاد، حسین؛ آروین، محمود؛ محمدی وانانی، احد؛ و بزرافکن، شهرام(1396). تحلیلی بر توزیع فضایی جرائم در پارک‌های شهری (مطالعه موردی پارک‌های شهر تهران). پژوهش‌های راهبردی مسائل اجتماعی ایران (پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی)، 6(2)، 89-104. doi:10.22108/ssoss.2017.22146
7- ضیایی، علی؛ مضطرزاده، حامد؛ و موحد، خسرو(1401). گسـترش تحلیـل پارامتریـک بـر روی نظریـه ماتریـس برنامه‌دهی معمـاری ویلیـام ام پنا با اسـتناد بـه نظریـه گراف‌ها. معماری و شهرسازی ایران، 13(1)، 391-410. doi:10.30475/isau.2022.329872.1876
8- قاسملویی، ستاره؛ و احدی، پریسا(1394). تأثیر فرم، ساختار و فضای سبز در ایجاد حس امنیت در طراحی فضای دوستدار کودک. کنفرانس بین¬المللی معماری، شهرسازی، مهندسی عمران، هنر و محیط‌زیست، تهران.
9- قربانی، سحر؛ و جلالی، سید امیر(1394). بررسی شاخص‌های ایمنی و امنیت در شهر دوستدار کودک نمونه موردی محله زیتون کارمندی شهر اهواز. اولین کنفرانس سالانه پژوهش‌های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری.
10- کاشانی¬جو، خشایار؛ هرزندی، سارا؛ و فتح¬العلومی، ایلناز(1392). بررسی معیارهای طراحی مطلوب فضای شهری برای کودکان، نمونه موردی: محله نظامیه تهران. معماری و شهرسازی آرمانشهر، 5(11)، 239-249.
11- محمودنژاد، فاطمه؛ و امیدقانع، روح¬اله(1392). بررسی نقش مشارکت مردمی در ارتقاء تنوع و امنیت در راستای ایجاد سرزندگی در محلات شهری (نمونه موردی: محله کلپا همدان). مطالعات محیطی هفت حصار (هفت حصار)، 1(3)، 57-66. dor:20.1001.1.23225602.1392.1.3.6.6
12- موسوی، سید چمران؛ ریاضی، سید ابوالحسن؛ و صادقی، علی¬اکبر(1399). بررسی اثرگذاری فضای شهری بر ایمنی و احساس امنیت اجتماعی کودکان (نمونه موردی: بخش مرکزی شهر تهران). مطالعات امنیت اجتماعی، 11(61)، 187-218.
13- Gobster, P. H. (2002). Managing urban parks for a racially and ethnically diverse clientele. Leisure sciences, 24(2), 143-159. doi:10.1080/01490400252900121
14- Rabare, R. S., Okech, R., & Onyango, G. M. (2009). The role of urban parks and socio-economic development: case study of Kisumu Kenya. Theoretical and Empirical Researches in Urban Management, 4(3 (12), 22-36.