بررسی علل پیدایش نمای نئوکلاسیک (رومی) با تأکید بر رویکرد رفتارگرایی جان بی واتسون (نمونه موردی: ساختمان¬های مسکونی شهر «شاهین¬شهر»)
الموضوعات :
فتانه سنگتراش
1
( پژوهشگر دکتری معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
لیلی کریمی فرد
2
( استادیار گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (نویسنده مسئول).)
الکلمات المفتاحية: نمای نئوکلاسیک, رویکرد رفتارگرایی, شاخص اقتصادی, شاخص اجتماعی, زیباشناسی, مد و سلیقه,
ملخص المقالة :
مبحث نما، نماسازی و طراحی نما در فرآیند طراحی معماری بنا همواره از اهمیت بنیادین برخوردار بوده و این روال با کم ترین نوسان تا دهه اخیر در هنر معماری تداوم یافته است. علی رغم این، نما یکی از شاخصه های مؤثر در ایجاد کیفیت بصری برای مخاطبان می باشد. لیکن امروزه شاهد، ظهور نماهایی با نام نئوکلاسیک(رومی) در بستر شهرهای ایران هستیم، این نوع نماها، از عناصر مشابهی مانند؛ ستون،پله های ورودی، تناسب،نظم و تقارن و مصالح سنگی استفاده می کند. معماری نئو کلاسیک پیش تر در ایران الهام بخش ساختمان های حکومتی بوده است، اگرچه به تناسبات دقیق معماری کلاسیک و بینش فکری آن کمتر توجه داشته است. از این رو جهت گیری هدف این پژوهش به این سمت خواهد بود که در پیدایش نمای نئوکلاسیک چهار شاخص اقتصادی، اجتماعی، زیبایی شناسی و مد و سلیقه باتوجه به رویکرد رفتارگرایی واتسون بارزتر مطرح شود. با این فرض به نظر می رسد که این چهار شاخص با توجه به رویکرد رفتارگرایی جان بی واتسون در پیدایش نمای نئوکلاسیک حائز اهمیت است. روش تحقیق پیمایشی است. در این نوشتار ابتدا از لحاظ تاریخی به تحلیل خواستگاه این نماها در معماری یونان، روم، نئوکلاسیک، قاجار و پهلوی پرداخته شده است. سپس با توجه به رویکرد روان-شناسی واتسون هر یک از محرک های محیطی را از طریق پرسش نامه با مقیاس لیکرت و در نظر گرفتن جامعه آماری در شاهین شهر و محاسبه تعداد خانوار با استفاده از فرمول کوکران پرداخته شده است. با تحلیل و ارزیابی پرسش نامه با استفاده از نرم افزار SPSS و پاسخ دریافت شده از محرک ها به این نتیجه دست یافته ایم که به ترتیب شاخص اقتصادی، زیبایی شناسی، مد و سلیقه و اجتماعی در پیدایش نمای نئوکلاسیک از نظر رویکرد رفتارگرایی واتسون موجب انگیزه برای خریداری این نماها شده است.
1- امامقلی، ع.، آیوازیان، س.، زاده محمدی، ع.، و اسلامی، غ. (1391). روان¬شناسی محیطی، عرصه مشترک معماری و علوم رفتاری. فصلنامه علوم رفتاری، 4(14)، 23-44.
2- امان¬پور، م.، طاهباز، م.، و کریمی¬فرد، ل. (1400). بررسی تناسبات هندسی نماي ساختمان‌هاي مسکونی مدرن تهران با توجه به ز یی بصري در راستاي بهبود طراحی شهري. نگرش¬هاي نو در جغرافیاي انسانی، 3(51)، 852-876.
3- آمارنامه شهر اصفهان. (1396). جمعیت. اصفهان: آمارنامه شهر اصفهان.
4- امیر بانی، م. (1391). معماری معاصر ایران در تکاپوی بین سنت و مدرنیته. تهران: نشر هنر و معماری قرن.
5- بنتلی، ا.، الکک، آ.، مورین، پ.، مک گلین، س.، و اسمیت، گ. (1392). محیط¬های پاسخده. ترجمه بهزادفر، م. تهران: دانشگاه علم و صنعت.
6- بنه ولو، ل. (1392). آشنایی با تاریخ معماری. ترجمه افسری، ع. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
7- پاکزاد، ج. (1382). پدیدارشناسی نمای ساختمان¬های مسکونی و سیر تکوینی توقعات از آن. هنرهای زیبا، 14، 91-102.
8- پاکزاد، ج.، و بزرگ، ح. (1393). الفبای روان¬شناسی محیط برای طراحان. تهران: انتشارات آرمانشهر.
9- پهلوان، ع.، حبیب، ف.، و زارع، ل. (1398). بررسی فناوریهای نوین ساختمانی در سیمای بلندمرتبه¬های مسكونی تهران از منظر الگوهای زیباشناسانه. فصلنامه علمی- پژوهشی نقش جهان، 9(2)، 91-103.
10- تغابنی،ع.، و صارمی، ع. (1399). تحلیلی بر گونه¬شناسی «کیچ» در بناهای معاصر ایران مطالعه موردی: شهر تهران. هویت شهر، 14(43)، 17-28.
11- جنکز، م.، و جونز، ک. (1391). ابعاد شهر پایدار. ترجمه رفیعیان، م.، و هودسنی، ه. تهران دانشگاه تربیت مدرس، مرکز نشرآثار علمی.
12- حمزه، ف. (1390). از رفتارگرايي تا جغرافیای رفتاری. فصلنامه علمی پژوهشی جرافیا، 75-76.
13- راپاپورت، آ. (1390). معنی محیط ساخته شده. ترجمه حبیب، ف. تهران: سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
14- زارعی، م. (1389). آشنایی با معماری جهان. تهران: فن¬آوران.
15- سامرسون، ج. (1387). معماری به زبان کلاسیک. ترجمه افسری، ع. تهران: نیلوفر.
16- سالنامه آماری استان اصفهان. (1397). سالنامه آماری استان اصفهان. تهران: سازمان برنامه بودجه کشور مرکز اسناد و مدارک.
17- شاهچراغی، آ.، و بندرآباد، ع. (1394). محاط در محیط (کاربرد روان¬شناسی محیطی در معماری و شهرسازی). تهران: سازمان جهاد دانشگاهی تهران.
18- شایان، ح.، و معمار دزفولی، س. (1393). بررسی‌تطبیقی رویکردهای معماری معاصر ایران (بازشناسی نظریه در آثار سه نسل از معماران). نقش جهان، 4(2)، 7-16.
19- صادقي، ع.، موسوي سروینه باغی، ا.، و خدایی، ز. (1396). كاربست رويكرد ايراني اسلامي در فرآيند تحليل و ارتقا كيفيت نماهاي شهري. نشريه علمي – پژوهشي معماري و شهرسازي ايران، 9(2)، 69-84.
20- صالحی، ا. (1386). نقش آسايش محيطي فضاهاي شهري درپيشگيري از ناهنجاري¬هاي رفتاري. محیط¬شناسی، 33(44)، 83-94.
21- عسگری، ع.، و محمدی سالک، م. (1400). سنجش انگاره¬های قیاسی ازمنطق روش¬شناسی در الگوگیری¬های تاریخی معماری معاصر ایران، فصلنامه علمی معماری، مرمت و شهرسازی رف، 1، 19-38.
22- قبادیان، و.، کیانی، م. (1392). خاستگاه معماری مدرن در تهران بررسی و شناخت اولین بنای سبک معماری مدرن در پایتخت کشور. نامه معماری و شهرسازی، 6(11)، 39-58.
23- قبادیان، و. (1389). مبانی و مفاهیم در معماری معاصرغرب. تهران: رسام، دفتر پژوهش¬های فرهنگی.
24- قیومی، ع.، و مومنی، م. (1386). تحلیل¬های آماری با استفاده از spss. تهران: کتاب نو.
25- کامیار، غ. (1379). حقوق شهرسازی. تهران: انتشارات امجد.
26- گروتر، ی. (1375). زیبایی¬شناسی در معماری. ترجمه پاکزاد، ج.، و همایون، ع. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
27- گرونو، ی. (1392). جامعه شناسی سلیقه. ترجمه کیانپور، م. تهران: نشر مرکز.
28- لنگ، ج. (1391). آفرینش نظریه معماری نقش علوم رفتاری در طراحی محیط. ترجمه عینی فر، ع. تهران: موسسه انتشارات دانشگاه تهران.
29- مدنی¬پور، ع. (1392). طراحی فضای شهری، نگرشی بر فرآیندی اجتماعی و مکانی. (فرهاد مرتضایی، مترجم) تهران: سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
30- ميرزاحسيني، م.، و سلطان¬زاده، ح. (1397). تبيين الگوهاي نما در بناهاي ساخته¬شده توسط معماران آلماني. مطالعات تاريخ فرهنگي؛ پژوهش¬نامه¬ي انجمن ايراني تاريخ، 38، 113-155.
31- نوری، ف.، و مهروان، ع. (1395). سنجش ابعاد پایداری اجتماعی در فضای فرهنگی نگارخانه (نمونه موردی: نگارخانه کلهر شهر کرمانشاه). مطالعات محیطی هفت حصار، 17، 25-34.
32- نقی¬زاده، م. (1392). تحلیل و طراحی فضای شهری (مبانی، تعاریف، معیارها و شیوه¬ها). تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
33- Bacanl, H. (2013). LEARNING AND TEACHING : THEORIES, APPROACHES AND MODELS. Üskudar University, Faculty of Humanities and Social Sciences.
34- Cochran, William G. (1977). Sampling Techniques, 2nd Edition, New York: John Wiley & Sons Ltd.
35- Gifford, R. (2002). Environmental Psychology: Principles and Practice. 3rd Edition. Canada: 3rd Edition.Optimal Books.
36- Joggerst, A & Heidari, S. (2017). Bahnhof Teheran, Master Thesis in Civil Engineering, Supervisor: phil. A. Kahlow, Potsdam University of Applied Sciences.