راهکارهای معماری همساز با اقلیم با بهره گیری از شاخصهای آسایش حرارتی در روستای قلعه بالا (ی) بیارجمند (استان سمنان)
محورهای موضوعی :
1 - واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران.
کلید واژه: معماری همساز با اقلیم, آسایش حرارتی, روستای قلعه بالا (ی) بیارجمند.,
چکیده مقاله :
هماهنگی فضاهای معماری و شهری با اقلیم از اصول لازم برای پایدار ماندن بناها و از مهم‌ترین اهداف توسعه پایدار است. استفاده از دستورالعمل¬های مشترک جهت طراحی بناها و عدم توجه به داده¬های اقلیمی در مواجهه با شرایط مختلف اقلیمی و معماری بومی منطقه، پاسخگویی مناسب جهت ایجاد آسایش حرارتی برای بهره‌وران را ندارند. بررسی داده¬های محیطی موجود در یک منطقه به‌منظور شناخت رفتارهای اقلیمی به طرق مختلف همواره موردتوجه طراحان و معماران اقلیمی قرار داشته است. معماری همساز با اقلیم، تطابق سازگار معماری با محیط‌زیست پیرامون را باعث می‌شود. محل موردمطالعه روستای قلعه بالا (ی) بیارجمند از توابع شهرستان شاهرود واقع در استان سمنان است. روش تحقیق در این مقاله از نوع توصیفی-تحلیلی با رویکرد کمی است و اطلاعات کسب‌شده از طریق مطالعات میدانی و سایت‌های اینترنتی معتبر در یک دوره 18 ساله حاصل شده‌اند، همچنین با استفاده از اطلاعات هواشناسی و تجزیه‌وتحلیل آن‌ها با توجه به روش الگی، اوانز، ماهانی و گیونی چارچوب کلی اصول معماری همساز با اقلیم با هدف استفاده از منابع انرژی طبیعی مشخص شد در انتها یافته¬های تحقیق نشان می¬دهد که با توجه به اقلیم سرد و خشک روستا استفاده از بافت فشرده و متراکم، کشیدگی شرقی- غربی روستا، کاهش نسبت سطح بنا به حجم آن، بهره‌گیری از مصالح سنگین با ظرفیت حرارتی بالا در جداره جنوبی، استفاده از بازشو (پنجره) های کوچک از راهبردهای نیل به معماری همساز با اقلیم در این روستا است.
The integration of architectural and urban spaces with local climate conditions is crucial for ensuring building sustainability and achieving key objectives in sustainable development. Climate designers and architects have long emphasized the study of environmental data to understand diverse climate behaviors. Climate-friendly architecture aims to harmonize building designs with their natural surroundings. This study focuses on Qaleh Bala Biarjamand village, located in Shahroud city, Semnan province. The central inquiry revolves around identifying climate-responsive architectural solutions using thermal comfort indicators specific to this village. Employing a descriptive-analytical method with a quantitative approach, the study draws insights from field studies spanning 18 years and reputable meteorological sources. The research identifies a framework based on principles outlined by Olgi, Evans, Mahoney, and Givoni, emphasizing the use of natural energy resources. Findings underscore strategies tailored to the village's cold and dry climate, such as adopting compact, densely textured designs, reducing surface-area-to-volume ratios, and employing heavy materials with high heat capacity in southern walls. Additionally, minimizing window sizes emerges as a viable strategy to enhance climate-friendly architecture in this context.
1- اسپنانی، عباسعلی(1383). قابلیت¬های اقلیم‌شناسی معماری بومی (مطالعه موردی جزیره کیش). پیک نور- علوم انسانی، 2(2)، 84-103.
2- اسماعیلی، رضا؛ ادب، حامد؛ و حاتمی نژاد، حسین(1389). معماری همساز با اقلیم (مطالعه موردی: شهر فیض‌آباد). فضای جغرافیایی، 10(32)، 53-74.
3- انتظاری، علیرضا؛ میوانه، فاطمه؛ و خزاعی نژاد، فروغ(1399). خورشید، باد و نور (استراتژی‌های طراحی در معماری همساز با اقلیم) مطالعه موردی: شهر یزد. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 20(56)، 223-240. doi:10.29252/jgs.20.56.223
4- جانسون، وارن(1376). اقلیم و معماری (با تأکید بر معماری سنتی خاورمیانه). ترجمه مجید حبیبی نوخندان. تحقیقات جغرافیایی، 46، 152-159.
5- حیدری، شاهین(1394). برنامه‌ریزی انرژی در ایران با تکیه بر بخش ساختمان. تهران: مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران.
6- دلفانیان، حمیدرضا؛ خاک زند، مهدی؛ و کامیابی، سعید(1397). مروری بر رابطه معماری بومی و اقلیم با بررسی شاخص¬های آسایش حرارتی، مورد مطالعاتی: شهر نوشهر. معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، 11(25)، 69-79.
7- رازجویان، محمود(1388). آسایش در پناه معماری همساز با اقلیم. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
8- ریاضی، سید ابوالحسن(1392). شهر؛ پدیده¬ای میان‌رشته‌ای. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 6 (1)، 101-115.
9- زارع مهذبیه، آیدا؛ حیدری، شاهین؛ و شاهچراغی، آزاده(1398). بررسی کیفیت محیطی داخلی خانه¬های قاجاری شیراز با تأکید بر آسایش حرارتی و نور روز (نمونه موردی: خانه نعمتی). معماری اقلیم گرم و خشک. 7 (10). 269-291.
10- سعیدی، علی؛ و طولابی نژاد، میثم(1393). آسایش حرارتی و معماری همساز با اقلیم شهرستان خرم‌آباد. جغرافیا، 12(40)، 229-249.
11- شقاقی، شهریار؛ و مفیدی، مهدی(1389). رابطه توسعه پایدار و طراحی اقلیمی بناهای سرد و خشک (مورد مطالعاتی تبریز). علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، 10(3)، 105-120.
12- شمس، مجید؛ و خداکرمی، مهناز(1389). بررسی معماری سنتی همساز با اقلیم سرد (مطالعه موردی: شهر سنندج). مجله آمایش محیط، 3(91)، 101-114.
13- شصتی، شیما؛ فلامکی، محمد منصور؛ و جواهری پور، مهرداد(1395). معماری مسکونی امروز شهر تهران و پروبلماتیک فرهنگ از منظر جامعه‌شناختی. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 9(3)، 85-106. doi:10.22631/isih.2017.234
14- طاووسی، تقی؛ و عبدالهی، آرام(1389). ارزیابی شاخصهای آسایش دمایی و معماری همساز با اقلیم روانسر. فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی، 15(32)، 125-150.
15- طاووسی، تقی؛ و سبزی، برزو(1392). تعیین گسترده منطقه آسایش زیست‌اقلیمی استان ایلام با استفاده از شاخص اوانز. فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری و منطقه¬ای، 7(3)، 21-34. 10.22111/GAIJ.2013.1086doi:
16- طاهباز، م. (1392). دانش اقلیم، طراحی معماری. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
17- طاهباز، منصوره؛ و جلیلیان، شهربانو(1395). صرفه‌جویی انرژی در مسکن بوم آورد روستاهای سمنان. مسکن و محیط روستا، 153(35)، 3-22.
18- طولابی¬نژاد، میثم؛ و سعیدی، علی(1393). آسایش حرارتی و معماری همساز با اقلیم شهرستان خرم‌آباد، مجله جغرافیا، 40 (12)، 229-249.
19- طرح جامع-تفصیلی شهر بیارجمند(1393). اداره کل مسکن و شهرسازی استان سمنان.
20- ظهوری قره درویشلو، راحله(1394). معماری همساز با اقلیم کوهستانی خیلی سرد، مطالعه موردی: خانه¬های تاریخی اردبیل. فصلنامه جغرافیا، 13(47)، 211-229.
21- فیضی، محسن؛ مهدی¬زاده سرج، فاطمه؛ و ثابتی اشجعی، شیوا(1393). ارائه راهکارهای موردنیاز در معماری همساز با اقلیم در شهر مشهد در جهت نیل به آسایش حرارتی. پژوهشنامه خراسان بزرگ، 15، 121-131. dor:20.1001.1.22516131.1393.4.15.6.8
22- قبادیان، وحید(1393). بررسی اقلیمی ابنیه سنتی ایران. تهران: دانشگاه تهران.
23- قیابکلو، زهرا(1394). مبانی فیزیک ساختمان 2 (تنظیم شرایط محیطی). تهران: جهاد دانشگاهی واحد صنعتی امیرکبیر.
24- کاویانی، محمدرضا(1372). بررسی و تهیه نقشه زیست‌اقلیم انسانی ایران. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 8 (1)، 77-108.
25- کسمائی، مرتضی(1392). اقلیم و معماری. تهران: نشر خاک.
26- کسمائی، حدیثه؛ و فرناد، فرزاد؛ و خاکزند، مهدی؛ و معماریان، غلامحسین(1402). بررسی اقلیمی کاشان با رهیافت خانه همساز با اقلیم. فصلنامه علمی نگرش نو در جغرافیای انسانی. 2(15). 134-157.
27- کامیابی، سعید؛ پهلوانی، عاطفه؛ و دوستمحدی، ملیحه(1393). شناسایی شرایط حرارتی در مناطق گرم و خشک و تأثیر آن بر معماری شهر گرمسار. نگرش¬های نو در جغرافیای انسانی، 1(7)، 217-235. 20.1001.1.66972251.1393.7.1.13.6dor:
28- کامیابی، سعید(1394). کاربرد شاخصهای آسایش حرارتی در طراحی مسکن پایدار (مطالعه موردی: شهر تربت حیدریه). مهندسی مکانیک و ارتعاشات، 6(2)، 21-29.
29- کرمی، مختار؛ و شجاعی، مهدی(1401). بررسی بهترین راهبردهای طراحی معماری همساز با اقلیم در شهر مشهد. جغرافیا و توسعه ناحیه¬ای. 2(20). 195-222. doi:10.22067/jgrd.2022.73181.1081
30- گرجی مهلبانی، یوسف؛ و سنایی، المیرا(1389). معماری همساز با اقلیم روستای کندوان. فصلنامه مسکن و محیط روستا، 29(129)، 2-19.
31- گرجی مهلبانی، یوسف؛ یاران، علی؛ علی پروردی نژاد، سمیرا؛ و اسکندری، منیژه(1390). ارزیابی معماری همساز با اقلیم در خانه¬های کاشان. مجله معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، 4(7)، 31-40.
32- گرجی مهلبانی، یوسف؛ موسی پور مقدم، زینب؛ طاهرخانی، زهرا؛ و جوادیان، شعله(1390). بررسی تأثیر اقلیم بر معماری و بافت زواره. مسکن و محیط روستا، 30(136)، 17-32.
33- ملک حسینی، عباس؛ و ملکی، علیرضا(1389). اثرات اقلیم بر معماری سنتی و مدرن شهر اراک. آمایش محیط، 3(11)، 133-155.
34- مجاهد، وحیده؛ قبادیان، وحید؛ و تیز قلم زنوزی، سعید(1399). شاخصهای معماری همساز با اقلیم در منطقه گرگان در راستای معماری پایدار. مجله نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 13(1)، 622-635.
35- منصوری، حمیدرضا؛ و حیدری، شاهین(1400). رویکردهای انرژی مدار در معماری از دیدگاه انرژی نهفته. معماری اقلیم گرم و خشک، 9(13). 137-154. 10.29252/AHDC.2021.16215.1515doi:
36- مرادی نسب، حسین؛ و خاکسار، امیررضا(1400). تطابق اقلیمی معماری دستکند روستای میمند با فصل گرم سال. نقش‌جهان، 1(11)، 83-93.
37- Hui, S. C., & Cheung, K. P. (1997, October). Climatic data for building energy design in Hong Kong and Mainland China. In Proc. of the CIBSE National Conference 1997 (pp. 5-7).
38- Konya, A. (1980). Design Primer for Hot Climates. Architectural Press. London.
39- Matzarakis A., (2001). Heat stress in Greece, International Journal of Biometeorology; 41, 34- 39.
40- Ogunsote, O. O., & Prucnal-Ogunsote, B. (2003). Choice of a thermal index for architectural design with climate in Nigeria. Habitat International, 27(1), 63-81. doi:10.1016/S0197-3975(02)00035-8
41- Klemm, W., Heusinkveld, B. G., Lenzholzer, S., Jacobs, M. H., & Van Hove, B. (2015). Psychological and physical impact of urban green spaces on outdoor thermal comfort during summertime in The Netherlands. Building and environment, 83, 120-128. doi.10.1016/j.buildenv.2014.05.013