Analyzing the Link between School Courtyards and Islamic Thought to Promote the Spiritual Development of Elementary School Students

Abstract :

Schools have long been among the most important places for imparting knowledge and nurturing the spiritual development of children, and the impact of their environment on personality formation in adulthood is undeniable. This study aims to demonstrate the relationship between school courtyards and green spaces and the promotion of spiritual education among elementary school students. Accordingly, the key research question is: How can the connection between school green spaces and Islamic thought be analyzed to enhance the spiritual growth of elementary students?The research starts with a primary hypothesis and is based on previous foundational studies. It seeks to examine the relationship between the physical structure and architectural elements of the Persian garden used in school courtyards and students’ familiarity with the origin and essence of creation, aiming to promote spiritual education within the educational spaces of elementary schools.This applied research employs both qualitative and quantitative approaches to answer the research questions. In the first phase (qualitative), the principles and architectural criteria of educational buildings designed by integrating traditional school courtyards were extracted. In the next phase, using an analytical method, the obtained criteria were examined in Iranian schools, and the values and design strategies of school courtyards were evaluated and analyzed.An observational and analytical study was conducted on several sample schools, which contributed to the final pattern formulation.Findings indicate that the presence of courtyards designed in the style of Persian gardens with garden geometry and pools—can guide children towards spiritual education and elevated personal growth.

References:

1- قرآن کریم
2- آقاجان، مهسا؛ و امامی کوپائی، سمانه(1403). شناسایی مؤلفه های اثرگذار معماری بر تربیت کودک، مبتنی بر رویکرد اسلامی: فضاهای آموزشی پیشدبستان، فصلنامه علمی علوم تربیتی ازدیدگاه اسلام، 12(25)، 171-139.
doi:10.30497/esi.2024.244960.1651
3- ابراهيمي، حميدرضا؛ سعيدي رضواني، نوید؛ و معاني منجيلي، آرزو(1390). تدوين اصول طراحي فضاهاي بازي كودكان با تأكيد برگروه سني5 تا 12 سال مطالعه موردي : رشت، فصلنامه علمی-پژوهشی مرکز پژوهشی هنر معماری و شهرسازی نظر، 19(8).
4- ادریسی، سارا ؛ و تربیت جو، محمد علی(1395). راهکارهای پیشنهادی طراحی فضاهای درمانی با رویکرد طبیعت درمانی و کاهش استرس، اولین همایش ملی فناوری در مهندسی کاربردی باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب، تهران.
5- اسدپور، مریم؛ و نقره کار، سلمان(1394). معمار در معماری قرآن (جستجویی درباره ویژگی ها و وظایف معمار از منظر قران کریم)، اولین کنفرانس تخصصی معماری و شهرسازی ایران، شیراز.
6- اعتصامی، محمدمهدی؛ و راصد، سعید(1390). مبانی و روش تدريس تعليم و تربيت دينی در دورۀ ابتدايی، سال انتشار و نوبت چاپ، تهران.
7- بابایی، سعید؛ و خاک زند، مهدی(1397). زمین هگرایی در آثار معماران غیرایرانی در دورۀ پهلوی اول- مدرسه البرز و ایرانشهر، دو فصلنامه معماری ایرانی، 14(1).
doi:10.22052/1.14.171
8- بردی حق نیا، حلیم؛ و بردی حق نیا، رحیم(1395). راهکارهای بهینه سازی فضاهای آموزشی مدارس کشور، فصلنامه مطالعات علوم اجتماعی،2(2)، 11-15.
9- بلالی اسکویی، آزیتا؛ نظرزاده عنصرودی، فرناز؛ و نظرزاده عنصرودی، الناز(1398). تجلی مفهوم آب از باغ بهشتی قرآن در باغ ایرانی، فصلنامه علمی پژوهش های معماری اسلامی، 3(1).
10- بمانیان، محمدرضا؛ تقوایی، علی اکبر؛ و شهیدی، محمدشریف (1386). بررسی بنیادهای فرهنگی- محیطی در عناصر کالبدی باغ های ایرانی قبل و بعد از اسلام ، نشریه علوم و تکنولوژی محیط زیست، 10(1).
11- پورآذر، منیره(2017). مطالعه تطبیقی نماد درخت در ايران باستان با اسلام و نمود آن در آثار هنری، دومین همایش بین المللی شرق شناسی، مطالعات ایرانی و بیدل پژوهشی.
12- پورجعفر، محمدرضا؛ رستمی، ثریا؛ پورجعفر، علی؛ و رستمی، محسن(1392). تجلي مفاهيم قرآنی در باغ ایرانی با تاکید بر سوره انسان: باغ دولت آباد، دوفصلنامه تخصصی پژوهشهای میان رشته ای قرآن کریم، 4(1) ، 7-22.
13- تركمان، مژگان؛ جلاليا، سارا؛ و دژدار، اميد(1395). نقش معماري و عوامل كالبدي محيط آموزشي بر تسهيل يادگيري كودكان، ماهنامه شباک، 11(2).
14- جهاد دانشگاهي(1377)، انتخاب رنگ مناسب براي فضاي آموزشي، سازمان نوسازى، توسعه و تجهيز مدارس كشور شهرستان اصفهان.
15- حاجی بابایی، حمید رضا؛ و مخبر دزفولی، محمدرضا(1390). سند تحول بنيادين آموزش و پرورش، شورای انقلاب فرهنگی.
16- حیاتی، حامد؛ و بهداروند، مهسا(1401). مقاله پژوهشی تأثیر سیاستهای آموزشی بر کالبد معماری مدارس دورة اسلامی نمونه موردی: مدارس دورة تیموری و صفوی، نشریه علمی معماری اقلیم گرم و خشک، 10(1).
doi:10.22034/ahdc.2022.2669
17- حسینی، الناز سادات؛ رشیدکلویر، حجت الله؛ مرادچله، عبدالباقی؛ و عطادخت، اکبر(1401). نقش کارکردهای فضای سبز مدارس بینی عملکرد تحصیلی و اختالالت در پیش رفتاری دانش آموزان مقطع ابتدایی، فصلنامه تعلیم وتربیت، 2(1).
doi:20.1001.1.10174133.1401.38.2.5.5
18- حسيني خواه، علي(1397). واکاوی و تبيين تربيت معنوی و نگاهي اجمالي به عناصر برنامه ی درسي در آن ساحت، فصلنامه علمی پژوهشی تدریس پژوهی، 3(8)، 211.
19- حسنوند، محمد؛ پیر محمدی، محمد؛ و فرخی، هانیه(1396). تبیین شاخصه های طرح باغ مدرسه مبتنی بر بهره وری فضاهای آموزشی، چهارمین کنفرانس بین المللی فناوری های نوین در مهندسی عمران، معماری و شهرسازی، تهران.
20- حقیقت بین، مهدی؛ انصاری، مجتبی؛ بمانیان، محمدرضا؛ و بستانی، سیما(1393). بررسی زمینه های مؤثر در شکل گیری باغ شهرهای صفوی با تأکید بر آموزه های حکمی مذهب شیعه، نشریه هویت شهر.
21- حیدرنتاج، وحید؛ و مقصودی، میترا(1398). مقایسۀ تطبیقی مضامین مشترک گیاهان مقدس در نق شمایه های گیاهی معماری پیش از اسلام ایران و آرایه های معماری دوران اسلامی )با تأکید بر دورۀ امویان و عباسیان(، مجله باغ نظر، 16(17).
22- حیدری، علی اکبر؛ تقیپور، ملیحه؛ و نریمانی، فرزانه(1402). بررسی نقش حیاط در ارتقاء کارایی عملکردی مدارس ایران (موردکاوی: مدرسه مروی، البرز، کمال و سلمان)، فصلنامه مطالعات شهرایرانی اسلامی، 119-140.
23- خسروجردی، نرجس(1400). حیاط مدرسه خاطره انگیزترین فضای آموزشی سیزدهمین کنفرانس ملی شهرسازی، معماری، عمران ومحیط زیست، خراسان شمالی، شیروان.
24- دانشجو، خسرو؛ متولی حقیقی، هادی؛ و طالبی، مریم(۱۳۹۸). فضاهای جمعی و حیاط مدرسه: کتاب سه‌بعدی آموزش مفاهیم توسعه پایدار. مجله منظر، ۱۱(۴۹)، ۳۸–۴۷.
25- رجبی، مجید؛ ناروئی نصرتی، رحیم؛ و جهانگیرزاده، محمدرضا(۱۳۹۹). چیستی، گستره و کارکردها در روان‌شناسی و مقایسه آن با رویکرد اسلامی. اسلام و پژوهش‌های روان‌شناختی، ۶(۲)، ۷۹–۱۰۲.
26- زمانی، احسان؛ محمدرضا، لیلیان؛ امیرخانی، آرین؛ و اخوت، هانیه(۱۳۸۸). بازشناسی و تحلیل جایگاه عناصر موجود در باغ ایرانی با تأکید بر اصول دینی–آیینی. نشریه علمی باغ نظر، ۶(۱۱).
27- سجادی، سید ابراهیم(۱۳۸۸). قرآن و بازتاب تربیتی روابط چهارگانه انسان. نشریه پژوهش‌های قرآنی، ۱۵(۵۹–۶۰).
28- سعیدی‌کیا، ندا(۱۳۹۷). سیر تحول معماری مدارس ایران در گذر زمان. مجله معماری‌شناسی، ۱(۱).
29- شاطری وایقان، امید(۱۳۹۹). بررسی ساختار باغ‌های ایرانی. فصلنامه علمی تخصصی معماری سبز، ۶(۱).
30- شفاهی، مینو؛ و مدنی، رامین(۱۳۸۸). اصول طراحی فضاهای آموزشی کودکان بر اساس مدل خلاقیت. نشریه علمی–پژوهشی فناوری آموزش، ۴(1).
31- شکری نصرت‌آباد، احترام؛ و خدیوی، اسدالله(۱۳۹۸). آشنایی با شاخصه‌ها و ویژگی‌های تعلیم و تربیت اسلامی و بهره‌گیری از آن‌ها برای آموزش کودکان دبستانی. مجله پژوهش و مطالعات علوم اسلامی، ۱(1).
32- شمس‌دولت‌آبادی‌حسنی‌السادات، نیلوفرمل؛ مظفر، فرهنگ؛ و صالح‌صدق‌پور، بهرام(۱۳۹۹). اصول طراحی فضاهای باز کودکان در دوره دوم دبستان با تأثیرپذیری از هوش هیجانی و فرایند یادگیری از نگاه مربیان و دست‌اندرکاران. علوم و تکنولوژی محیط زیست، ۲۲(۵).
33- صادقی، عزت‌الله؛ صادقی، یاور؛ و خدیوی، هاجر(۱۴۰۲). تأثیر طراحی محیط مدارس با رویکرد معماری طبیعت‌محور بر یادگیری دانش‌آموزان در شهر ایذه. مطالعات مدیریت توسعه سبز (دوفصلنامه)، ۲(۱)، ۱۲۹–۱۳۸.
34- صالحی، اکبر؛ مرادی، امیر؛ و فیروزی، اسماعیل(۱۳۹۳). نگاهی جامع به تعلیم و تربیت اسلامی از دیدگاه شهید مرتضی مطهری با تأکید بر اصول، اهداف و روش‌های تربیتی. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، ۲۲(۲۵).
35- صحت، پریا؛ و خورسندی، سارا(۱۳۹۴). بازیابی حکمت کاشت درختان در باغ‌های تاریخی شیراز. دومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی، استانبول.
36- طاهرسیما، سارا؛ ایرانی‌بهبهانی، هما؛ و بذرافکن، کاوه(۱۳۹۴). تبیین نقش آموزشی فضای باز در مدارس ایران با مطالعه تطبیقی مدارس سنتی تا معاصر (نمونه‌های موردی: مدرسه‌های چهارباغ، دارالفنون و البرز). فصلنامه پژوهش‌های معماری اسلامی، ۳(۶).
37- طیاح، ساویز؛ مهدیزاده سراج، فاطمه؛ و محمودی زرندی، مهناز(۱۴۰۰). تبیین مدل خالق طراحی معماری برای نون‌آموزان، مبتنی بر یادگیری از طبیعت. نشریه علمی باغ نظر، ۱۸(۱۰۰)، ۹۱–۱۰۸.
38- عباسی، رعنا؛ شهروز تهرانی، ایرج؛ و کبودرآهنگی، مینا(۱۳۹۶). تلفیق باغ با فضاهای آموزشی و تأثیر آن بر یادگیری دانش‌بنیان معماری. نخستین کنفرانس ملی به سوی شهرسازی و معماری دانش‌بنیان، ۳ اردیبهشت، تهران.
39- عباسیان، الناز؛ فیضی، محسن؛ و مرادی، اصغر(۱۳۹۹). مؤلفه‌های معماری تأثیرگذار منظر شهری بر کاهش افسردگی بانوان از منظر متخصصین. نشریه علمی باغ نظر، آبان.
40- عباسعلی‌زاده، ساناز؛ کالئی، رضا؛ طباطبائیان، مریم؛ و فیاض، ریما(۱۳۹۴). تحلیلی بر تأثیر محیط‌های ساخته‌شده بر خلاقیت کودک (بررسی ویژگی‌های محیطی مؤثر بر خلاقیت کودک در مراکز کودک تهران). باغ نظر، ۱۳(۴۳).
41- عظمتی، حمیدرضا؛ امینی‌فر، زینت؛ و باقرپور، سمیه(۱۳۹۵). الگوی چیدمان فضایی مدارس نوین مبتنی بر اصول مدارس اسلامی در راستای ارتقاء یادگیری افراد. نقش جهان، ۶(۲)، تابستان، ۱۶–۲۳.
42- فرجی، یوسف؛ یوسفی، جعفرصادق؛ و حسین‌زاده، نارنج(۱۳۹۷). راه‌های افزایش آرامش در قرآن و سبک زندگی اسلامی و تأثیر آن بر تربیت فرزندان. فصلنامه مطالعات قرآنی، ۱۲(۴۶).
43- فرزند وحی، جمال؛ و حیدرنژاد، طاهره(۱۳۹۲). مراحل تربیت از دیدگاه قرآن، سنت و علم روان‌شناسی. فصلنامه تخصصی تفسیر علوم قرآن و حدیث، ۵(۱۷).
44- فرشچیان، امیرحسین؛ و شجاری، مرتضی(۱۳۹۶). بررسی و نقد دیدگاه دکتر نصر در باب معماری اسلامی و ویژگی‌های آن. دوفصلنامه علمی–پژوهشی، ۸(۳).
45- فرمهینی‌فراهانی، محسن؛ حسینائی، فاطمه؛ و احمدآبادی‌آرایی، نجمه(۱۳۹۷). بررسی جایگاه حیات طیبه در سند تحول بنیادین و تبیین راهکارهای تحقق آن در آموزش‌وپرورش. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، ۲۷(۴۲).
46- فعلی، شیما؛ و سلطان‌زاده، حسین(۱۳۹۵). کاربست مفهوم انعطاف‌پذیری در مدارس دوره اسلامی (مطالعه موردی: مدارس شهر قزوین). فصلنامه علمی–پژوهشی، ۷(۲۵).
47- فیضی، محسن؛ و رزاقی‌اصل، سینا(۱۳۸۸). مروری بر نظریات و گرایشات معماری منظر حیاط باز مدارس. نشریه معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، ۲(۲)، ۵۹–۶۶.
48- فیضی، محسن؛ رزاقی‌اصل، سینا؛ طاهری، سمیه؛ برنجی، شینا؛ همت‌جو، علی؛ اصحابی، رویا؛ و براتی، شادی(۱۳۸۹). تدوین ضوابط و معیارهای طراحی منظر محوطه باز مدارس ابتدایی: مبانی نظری و مطالعات پایه (گزارش مرحله اول). سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور، دفتر فنی و تحقیقات، شهریور.
49- قاسم‌پور، عرفانه؛ ملکی‌پور، احمد؛ و زارع‌صفت، صادق(۱۳۹۵). تبیین مؤلفه‌های برنامه درسی معنوی با نگاهی به دیدگاه نادینگز. فصلنامه پژوهش‌های کیفی در برنامه‌ریزی درسی، ۱(۳)، ۲۷–۵۱.
50- کامل‌نیا، حامد؛ و حقیر، سعید(۱۳۸۸). الگوهای طراحی فضای سبز در «شهر دوستدار کودک» (نمونه موردی: شهر دوستدار کودک بم). نشریه علمی باغ نظر، ۶(۱۲)، پاییز و زمستان، ۷۷–۸۸.
51- کریمی‌آذری، امیررضا؛ و طالب‌صفا، مهسا(۱۳۹۶). اصول طراحی مدارس دوستدار کودک در مقطع ابتدایی با رویکرد ارتقاء رشد شناختی دانش‌آموزان در ایران (نمونه موردی: مدارس ابتدایی شهر رشت). کنفرانس بین‌المللی مطالعات نوین در عمران، معماری و شهرسازی با رویکرد ایران اسلامی.
52- کریمی‌آذری، امیررضا؛ حسینی، سیدباقر؛ صالح‌صدق‌پور، بهرام؛ و حسینی‌دهشیری، افضل‌السادات(۱۳۹۵). اصول طراحی فضای مسکونی با رویکرد ارتقاء خلاقیت کودکان ۷–۳ ساله در ایران (نمونه موردی: شهر تهران – منطقه ۴). نشریه علمی باغ نظر، ۱۳(۴۱)، ۱۹–۳۴.
53- کیانمهر، قباد؛ تقوی‌نژاد، بهاره؛ و میرصالحیان، صدیقه(۱۳۹۸). مطالعه سیر تحول نقوش قواره‌بری در مجموعه کاخ‌های گلستان. فصلنامه علمی نگره، ۵۴.
doi:10.22070/negareh.2020.1242
54- کیانی، معصومه؛ مهرمحمدی، محمود؛ صادق‌زاده‌قمصری، علیرضا؛ نوذری، محمود؛ و باقری، خسرو(۱۳۹۴). مفهوم‌شناسی معنویت از دیدگاه اندیشمندان تربیتی غربی و مسلمان. اسلام و پژوهش‌های تربیتی، ۷(۲).
55- کیانی، معصومه؛ مهرمحمدی، محمود؛ صادق‌زاده‌قمصری، علیرضا؛ و نوذری، محمود(۱۳۹۴). تبیین رویکردهای موجود درباره تربیت معنوی کودکان و نقد آن‌ها با تأکید بر آموزه‌های اسلامی. فصلنامه تعلیم و تربیت، ۶۲.
56- کیانی، معصومه؛ نوذری، محمود(۱۳۹۶). تبیین و نقد رویکردهای معاصر درباره تربیت معنوی کودکان با تأکید بر الگوی اسلامی–ایرانی پیشرفت. نشر الگوی پیشرفت، وابسته به مرکز الگوی اسلامی–ایرانی پیشرفت، چاپ اول.
57- مردمی، کریم؛ و دلشاد، مهسا(۱۳۸۹). محیط یادگیری انعطاف‌پذیر. نشریه علمی–پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، پاییز.
doi:10.30475/isau.2010.61930
58- مظفر، فرهنگ؛ و میرمرادی، سیده‌سمیه(۱۳۹۳). بررسی الگوهای رایج چیدمانی مدارس ایرانی با توجه به اصول ارتباط میان کلاس درس و فضاهای بیرونی. معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، ۱۳، پاییز و زمستان، ۹۳–۱۰۵.
59- مهدوی‌هزاوه، منصوره؛ ملکی، حسن؛ مهرمحمدی، محمود؛ و عباس‌پور، عباس(۱۳۹۵). حیات طیبه، چشم‌اندازی برای تربیت کودکان: ارائه چارچوب مفهومی برای تبیین ویژگی‌های معلم دوره ابتدایی. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، ۲۴(۳۰).
dor:20.1001.1.22516972.1395.24.30.6.1
60- مهدی‌نژاد، جمال‌الدین؛ ضرغامی، اسماعیل؛ و سادات، سیده‌اشرف(۱۳۹۴). رابطه انسان و طبیعت در باغ ایرانی از منظر معماری اسلامی. فصلنامه علمی–پژوهشی نقش جهان، ۱.
dor:20.1001.1.23224991.1394.5.1.3.4
61- یاری، فهیمه؛ و هورشناس، راضیه(1396). معماری ایرانی و نگرش به رمزاندیشی در طراحی باغ‌های ایرانی: نمونه موردی «باغ ارم شیراز»، 11نشریه مهندسی ساختمان و علوم مسکن، (4)، 55-49.
62- A.F. Bakr et al., Virtual reality as a tool for children’s participation in kindergarten design process, Alexandria Eng. J. (2018), doi:10.1016/j.aej.2018.10.003
63- Bakr, A. F., Elshaer, A., Kamel, M., & Elzafarany, A. (2018). Virtual reality as a tool for children’s participation in kindergarten design process. Alexandria Engineering Journal. doi:10.1016/j.aej.2018.10.003
64- Povian, C.-M., & Dumitrescu, C. (2014). Architectural guidelines for building a special learning environment for children in need. 5th World Conference on Learning, Teaching and Educational Leadership (WCLTA 2014).
65- Georgiev, G. V., & Georgiev, D. D. (2018). Enhancing user creativity: Semantic measures for idea generation. Knowledge-Based Systems, 151, 1–15. doi:10.1016/j.knosys.2018.03.007
66- Brand, G., Maher, M. L., Do, E. Y.-L., & Kim, M. J. (2015). Mining the gap! Fostering creativity and innovative thinking. The International Design Technology Conference, DesTech2015, 29 June – 1 July, Geelong, Australia. doi:10.1016/j.protcy.2015.07.014
67- Shawket, I. M. (2016). Educational methods instruct outdoor design principles: Contributing to a better environment. Procedia Environmental Sciences, 34, 431–438. doi:10.1016/j.proenv.2016.04.021
68- Siu, K. W. M., Wong, Y. L., & Lam, M. S. (2015). Gender differences in children’s use of colors in designing safety signs. 6th International Conference on Applied Human Factors and Ergonomics (AHFE 2015).
69- Nafisi, N., Abbas, M. Y., & Nafisi, S. (2015). The role of belief and religion in creation of Persian garden. Journal of Architectural Engineering Technology, 4(152). doi:10.4172/2168-9717.1000153
70- Ramezani Khosro, S., Azizi, Y., & Ghanbari, B. (2014). Examining the relationship between parenting styles of parents and children's creativity. World Journal of Environmental Biosciences, 3(4), 71–76.
71- Janků, Š., & Petříková, R. (2015). The using of innovation and creativity is inexhaustible. Procedia Economics and Finance, 34, 443–450.
72- Khan, S. (2015). Evolving consciousness in the developing world: Analysis of national curriculum framework 2005 for enrichment of quality of life in school learning environments. ASEAN-Turkey ASLI Conference on Quality of Life 2014 (AQoL2014), 26–28 December, Istanbul, Turkey. doi:10.1016/j.sbspro.2015.08.220